Przyjaciele z daleka

Region Kemi, Republika Karelska, Rosja

Niełatwo to wytłumaczyć.
Ani tobie, ani sobie samemu.
Wszystko może zależeć od jednego drobiazgu.
Nie chodzi mi o historię fantastycznonaukową, w której
podróżujący w czasie schodzi na skraj drogi, wyciąga
spod buta kiełek niepozornie wyglądającej rośliny lub
kokon z gąsienicą motyla i wywraca do góry nogami całą
teorię ewolucji.
Nic tak wielkiego, przecież z powodu zmiażdżenia mnie
świat się nie zmieni. Ty po prostu postanowiłeś, że odbierzesz
mi mój biznes, wszystko, co zbudowałem.
To wprawdzie nie zaburzyło ekosystemu, ale dla mnie
oznacza wszystko. A właściwie oznaczało.
Próbuję być sprawiedliwy, patrzeć na to z zewnątrz,
w sposób niezależny i bezstronny. Przyznaję, kapitał
początkowy nie należał do mnie. Zatrzymałem go, gdy
umarł Ryżkow… choroszo – gdy go zabili. Ale gdyby ktoś
uprawniony zażądał jego zwrotu, tobym go spłacił, wraz
z odsetkami.
Gdy się bardzo sprężę, to jestem w stanie się uśmiechać.
„Co mi tam po tych ziemskich dobrach, za towarami nie
powinno się płakać ani wspominać rozlanego mleka. Na
świecie znajduje się dość rupieci i gratów. I za pieniądze
7
wszystko się kupi, nawet czerwone nici”. Tak właśnie
powiadała matka, układała zaklęcia ze słów, gdy w dzieciństwie
stłukłem dzbanek, ten biały z namalowanymi
na niebiesko kwiatkami. Mówiła do mnie, ale patrzyła
w inną stronę. Odgadywałem wtedy, że ma wilgotne oczy,
i robiło mi się podwójnie przykro.
Pogodziłbym się w końcu z utratą pieniędzy i rzeczy.
Oddałbym nawet jeden palec, przetrzymał mękę i blizny,
ból fantomowy.
Pogodziłbym się z napaścią na mnie i z niebezpieczeństwem,
w którym się znalazłem.
Ale nie mogłem pozwolić na to, żebyś groził Marji. Tu
popełniłeś błąd.

1.
– No i gdzie jesteś? – zapytał po rosyjsku mężczyzna,
nie przedstawiając się. Ochrypły głos odbił się echem
w telefonie.
– Tutaj jestem – zacząłem mądrze rozmowę. – Na budowie
– zdradziłem następnie. W komórce rozległ się cichy
trzask, nasłuchiwałem przez chwilę, a potem wsunąłem
telefon do kieszonki na piersi. Czasami coś przerywało
rozmowy.
– Przynieś z hali płyty gipsowe. Tam jest ten drugi gatunek,
w zupełności tutaj wystarczy – wydałem polecenie
Anttiemu Kiuru, Ingrowi, który kierował brygadą.
Szeregowiec z sześcioma mieszkaniami wznosił się
na położonej na zboczu działce. Budynek miał już dach.
W środku robotnicy upychali wełnę, obkładali ściany
płytami, przybijali panele do łat.
Działkę kupiłem tanio od znajomego dewelopera na
chwilę przed tym, jak doprowadził spółkę do bankructwa.
Na budowach krążyła plotka, że firmę wyczyszczono ze
wszystkiego i znajdowała się w strasznym stanie. Nie podobało
mi się to, co usłyszałem, bo deweloper był też właścicielem
domu, w którym mieszkałem. A ja lubiłem swój dom.
Grynder okazał się na tyle przytomnym biznesmenem,
że nie musiałem nim potrząsać. Popatrzyłem mu przez
chwilę w oczy i złożyłem propozycję. Facet wytarł grube
okulary, przełknął nawet te kilka komentarzy, które mu
się cisnęły na usta, wziął pieniądze i poszedł sobie. Ja dostałem
dom, a na dodatek dwie działki budowlane z dokumentacją
i podciągniętą gminną infrastrukturą.
Później słyszałem, że ten przedsiębiorca sprowadza
siłę roboczą z Tallina. Werbował w Estonii sprzątaczy
i magazynierów, i wszelkiego rodzaju ludzi pracujących
na zlecenie, i ekspediował promem do Finlandii na kilka
tygodni. Siła robocza była w ruchu, więc niektórzy urzędnicy
mogli za nim tęsknić. Ale nie ja.
– Ktoś musi pojechać – odezwał się za moimi plecami
Kiuru.
– Gdzie jest Matti? – zapytałem go o syna, po części
z pretensją, a po części, by mu przypomnieć o długu. Przyjmując
Mattiego do roboty, wybawiłem chłopaka z kilku
kłopotów.
– Jest chory – oznajmił tata Kiuru.
– Aha, chory – powiedziałem, przedrzeźniając go.
– Tak. Naprawdę. Ma gorączkę. Matti nie wymiguje się
od pracy. Chyba sam to wiesz – bronił go ojciec.
– Weź za kierowcę Iljuszę albo Jurę, oni mają prawo
jazdy. Ale przywieźcie te płyty. I to teraz, nie za miesiąc.
Robota stoi, budowa się pieprzy. – Odwróciłem się i przeszedłem
po świeżo wylanej podłodze, przeskakując przez
szalunki.
– Zaczekaj! – Antti Kiuru zatrzymał mnie, zbliżył się
i wytarł mi z rękawa marynarki ślad po białej zaprawie.
Stał tak blisko, że czułem zapach miału tartacznego, pyłu
ze szlifierki i ciepłego, ojcowskiego potu. – Nie powinieneś
przychodzić w porządnych ciuchach… – burczał z poważną
miną. Między wierszami dało się słyszeć: dawniej
nosiłeś kombinezon albo ubranie robocze z przypiętym
do pasa młotkiem, a teraz wyprasowane spodnie, marynarkę
i koszulkę polo.
– Czasem trzeba załatwić sprawy biurowe i pochodzić
po bankach. – Zauważyłem, że się usprawiedliwiam. –
Muszę iść. Przypilnuj trochę tego elektryka, zupełnie
go nie znam. Nie wiem, czy warto go brać na budowę
w Korso – naciskałem.
W samochodzie odszukałem w komórce szczegóły przerwanej
rozmowy telefonicznej. Numer dzwoniącego zachował
się w pamięci. Zidentyfikowałem operatora z Petersburga,
ale reszta numeru była mi obca. Zdziwiłem się,
bo telefon z tym numerem zarezerwowałem jedynie dla
nielicznych i znanych mi osób.
Marja siedziała na dworze, na chwiejącej się ławce przy
ścianie domu po słonecznej stronie. Zamknęła oczy i opalała
twarz.
– Cześć – przywitałem się.
– No, cześć – odparła bezbarwnym tonem.
Podszedłem do niej i stanąłem obok. Zeszłoroczne kępy
traw przy cokole promieniowały suchym ciepłem.
– Posuń się trochę – musiałem powiedzieć, zanim Marja
zrobiła mi miejsce.
– Tutaj są plany od architekta i jednocześnie inżynieryjne
rysunki konstrukcyjne. – Wyciągnąłem z plastikowej
koperty plik zamówionych kopii. Marja opuściła
ciemne okulary z czoła na oczy i rozłożyła na kolanach
płachtę papieru.
– Uważam, że to skrzydło tutaj wygląda całkiem nieźle.
I drzew na podwórku nie trzeba wycinać. I ten taras
tu…
– Co tu, kurwa, jest? – przerwała mi grubiańsko Marja.
– Gdzie?
– No to. Tutaj. – Postukała palcem w rysunek.
– A, to pralnia. Sauna i pralnia, i mały pokój z kominkiem,
a dalej pomieszczenie gospodarcze i kotłownia.
Właściwie to teraz nie trzeba osobnej kotłowni, ale to
będzie takie pomieszczenie techniczne.
– Tu jest napisane „jacuzzi”. – Głos Marji nabrał ostrości.
Jej palec wskazujący zrobił wgłębienie.
– Cholera jasna! Architekt wsadził tu basen z hydromasażem.
Niepotrzebne nam bąbelki, jeśli ich nie chcesz.
Ale basen się przyda, bo teren będzie suchy i…
– Wsadź sobie hydromasaże do swoich burdelów. Możesz
się gzić z dziwkami w pianie! – Rzuciła plany na ziemię
i weszła do środka. Podniosłem rysunki, oczyściłem
je, wytarłem rękawem brud z papierowej powierzchni.
Marja wrzucała naczynia do zmywarki.
– To nie ma sensu. Przecież wstawiłem już kubki i talerze,
w logicznym porządku – nie mogłem się powstrzymać
od komentarza.
– Ale to chyba logiczne, że trzeba je ustawić tak, żeby
się umyły. I żeby wszystko się zmieściło – złościła się.
– No, naprawdę! – Podszedłem do niej z tyłu, chcąc
ją udobruchać, i objąłem za ramiona. – Co się dzieje?
Wiesz dobrze, że nie prowadzę żadnego biznesu z panienkami.
Gładziłem jej plecy, dmuchałem w podkoszulek.
– Chyba nie. Już nie – rzuciła w końcu, a ja przełknąłem
te słowa. Jej ramiona drgnęły, ale mięśnie pozostały
napięte.
– Słoneczko, wszystko w porządku. Robota jest coraz
bardziej czysta. Może nie wystawiam jeszcze faktur za
każdą pierdołę, ale chłopcy dostają pieniądze, a rachunki
za deski z tartaku płacę na czas. I podatki odprowadzam
takie, że jak na jednego to wystarczy. Jestem już całkiem
normalnym, fińskim przedsiębiorcą. Albo będę niedługo,
prawie normalnym i prawie fińskim. – Próbowałem się
uśmiechnąć.
– Tego właśnie chcesz, Viktorze? – spytała ostro Marja. –
Żeby pieniądze wchodziły drzwiami i oknami? Mercedes
błyszczał, a w basenie bulgotało? I żeby nazywano cię
Vikim i myślano, że masz na imię Veikko? Czasem wydaje
mi się, że byłeś fajniejszy, kiedy nie szło ci tak dobrze.
Wpatrywała się we mnie skupiona jak młody lisek, krótkie
włosy miała zmierzwione.
– Uśmiechałeś się wtedy częściej. Do mnie, do siebie
i do wszystkiego. Śmiałeś się, nawet jak miałeś powód
do płaczu. Czego ty właściwie chcesz? Czasem się tobie
dziwię. – Marja westchnęła. Nie czekając, aż jej odpowiem,
schyliła się do dolnej szafki po tabletkę proszku,
włączyła zmywarkę i wyszła do sypialni. Nie odzywałem
się, chociaż powinienem był powiedzieć: „Nie martw się,
wszystko się ułoży, czy nie zauważyłaś, że architekt zaznaczył
tam także pokój dziecinny? A może o to się obraziłaś,
a nie o jacuzzi?”.
Marja wróciła, zanim zdążyłem się odezwać.
– Sorry, Viktor, ale jestem trochę podenerwowana. Byli
tu dwaj faceci z Rosji. Nie, nie… żadne tam szafy w skórzanych
kurtkach jak zwykle – dodała pośpiesznie, widząc,
że zamierzam jej przerwać. – Wyglądali porządnie,
uprzejmi, w długich, eleganckich prochowcach, i mieli
aktówki z błyszczącej skóry. Mówili spokojnie, po angielsku.
Nie przedstawili się, ale to na pewno byli Ruscy.
P r z e pr a s z am, Rosjanie. – Teraz też nie pozwoliła mi
się wtrącić. – Pytali o ciebie, chociaż pomyślałam, że wiedzieli,
że nie ma cię w domu. Kazali przekazać ci pozdrowienia
i powiedzieli, że jeszcze wrócą.
– To przecież nic takiego. To mogli być jacyś starzy
znajomi. Albo dostali od kogoś namiary na mnie i chcą
robić interesy. To mogą być całkiem porządni faceci – próbowałem
ją uspokoić, chociaż sam w to nie wierzyłem.
– Słuchaj, Viktor, w tym wieku to ja już coś rozumiem.
To byli źli ludzie. Mieli zimne oczy i głosy. I patrzyli na
mnie jak na szmatę do mycia. A może jak na prostytutkę,
która już się do niczego nie nadaje. A ten drugi to się śmiał
i wziął mnie pod brodę, jakbym była małym dzieckiem,
chociaż na pewno nie jest ode mnie starszy.
Zadzwoniła komórka. Nacisnąłem klawisz odbioru, ale
w telefonie rozlegał się tylko cichy, daleki szum. Miałem
pewność, że to była rosyjska cisza.
(...)