Kilka dni później znalazłem się na tylnym siedzeniu samochodu w drodze do domu, w którym miałem się spotkać z przyszłą żoną. Był początek grudnia, trzeci dzień Chanuki. W tym roku zima zaczęła się wcześnie od burzy śnieżnej; wzdłuż drogi wznosiły się zaspy, a dzieci zjeżdżały na sankach po podjeździe na Lincoln Avenue.

– Zdenerwowany? – spytał Berish z przedniego siedzenia.

Wzruszyłem ramionami, unikając jego wzroku. Nie byłem zdenerwowany, nie w taki sposób, o jakim myślał. Powiedziano mi, że mnie chcą. Nie obawiałem się odrzucenia.

Samochód zatrzymał się przy krawężniku. Frontowe drzwi domu były lekko uchylone i przez cienką zasłonę widziałem kręcących się w środku ludzi. W przedpokoju czekała moja matka, która spojrzała na mnie z nieco wymuszoną radością.

– To urocza dziewczyna – powiedziała z uśmiechem.

W jej głosie usłyszałem cień smutku, jak gdyby wyczuwała przygniatający mnie ciężar, ale ona też wiedziała, że odmowa nie wchodzi już w rachubę. Rebe dał swoje błogosławieństwo. Nie zostało nic więcej do powiedzenia.

Z któregoś pokoju w głębi wynurzył się Chaim Goldstein. Uśmiechnął się i uścisnął mi dłoń, a potem z Berishem wprowadził mnie do jadalni. Mama poszła za nami.

Dziewczyna, moja przyszła żona, stała na drugim końcu stołu razem ze swoją matką. Miała krótkie kręcone blond włosy. Ubrana była prosto, w długą plisowaną spódnicę, zapinany sweter z wycięciem w serek na białej bluzce z marszczonym kołnierzykiem. Odwróciła wzrok, gdy wszedłem, i dopiero po chwili zerknęła w moją stronę, uśmiechnęła się sztywno i znów szybko odwróciła wzrok.

Starsi wyszli z pokoju, a Gitty i ja usiedliśmy przy przeciwległych końcach stołu. Od pięciu lat nie wolno mi było rozmawiać z dziewczynami, czułem się więc dziwnie i nieco nieprzyzwoicie, będąc w pokoju sam na sam z dziewczyną. Powiedziano mi, że rozpoczęcie rozmowy to moje zadanie, ale obcość tej sytuacji sprawiała, że czułem się oszołomiony. Przez całą minutę nie przychodziło mi do głowy nic, co mógłbym powiedzieć.

– Uśmiechaj się od ucha do ucha – poradził mi przyjaciel, do którego zwróciłem się wcześniej tego wieczoru, mówiąc, że czeka mnie beszou i potrzebuję rady. – Uśmiechaj się od ucha do ucha. Cały czas. Musisz jej pokazać, że cieszysz się, że tam jesteś.

– Cały czas?

– Od ucha do ucha, cały czas. – Nie miał wątpliwości.

Nie byłem pewien, jak potraktować jego radę. Uśmiech od ucha do ucha siłą rzeczy wymagał nienaturalnego usztywnienia mięśni twarzy i wiedziałem, że nie dam rady tego utrzymać przez piętnaście minut naszej rozmowy. Poza tym wyglądałbym na nieszczerego. Jednak mój przyjaciel nie miał innych pomysłów. Powiedział, że sam zastosował takie rozwiązanie i może zaświadczyć o jego skuteczności. Na moje pytanie o tematy rozmowy odparł: „Mów o czymkolwiek”. O czym jednak można rozmawiać z dziewczyną, która nigdy nie studiowała Talmudu, nigdy nie uczestniczyła w tiszu rebego – której życie w gruncie rzeczy było tak odmienne od mojego, że po prostu nie mogliśmy mieć ze sobą nic wspólnego. Mój przyjaciel nie wiedział, nie był pewien, już nie pamiętał, naprawdę, od jego spotkania minęło tyle miesięcy. W każdym razie, dodał, w jego wypadku mówiła głównie dziewczyna.

Gitty jednak mało się odzywała. Nerwowo szukając tematu do rozmowy, w końcu zacząłem zadawać pytania, na które odpowiedź już znałem: czy chodzi jeszcze do szkoły, ile ma rodzeństwa, czy chce pozostać w wiosce po naszym ślubie. Nie, pokręciła głową, skończyła szkołę kilka miesięcy temu. Jedenaścioro rodzeństwa, wyszeptała ledwo słyszalnie. Tak, skinęła głową, chciała dalej mieszkać w wiosce. Powiedziałem kilka zdań o sobie. Dodałem, że chcę kontynuować naukę po ślubie, co najmniej przez dwa lata. W odpowiedzi skinęła głową. To było oczywiste. Dwa lata nauki były obowiązkowe dla wszystkich żonatych mężczyzn we wsi.

Siedziała z opuszczonym wzrokiem, wpatrzona w stół. Gdy w pewnej chwili na mnie spojrzała, natychmiast rzuciłem jej ten doradzany przez przyjaciela uśmiech od ucha do ucha, a ona go sztywno odwzajemniła. Myślałem, że może sama zada mi jakieś pytania albo wygłosi jakieś uwagi, ale widocznie żadnych nie miała. Wkrótce wyczerpały mi się pytania i siedzieliśmy w milczeniu, aż do pokoju wszedł Chaim Goldstein.

– Skończyliście? – spytał.

To nie było pytanie. Najwyraźniej skończyliśmy. Wyobrażałem sobie piętnastominutowe spotkanie, ale to trwało najwyżej siedem minut. Poczułem ulgę, że się zakończyło.

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: zofia@czarne.com.pl.