Dziewięć twarzy Nowego Orleanu

Billy, wysoki i krzepki, szedł w stronę przystanku tramwajowego przy St. Charles Avenue w swojej sztywnej koszuli i dżinsach, konary wielkich dębów tworzyły sklepienie, które skąpało Octavia Street w chłodnym zielonym świetle. Nic się nie poruszało oprócz kolorowej kobiety w średnim wieku, która szła ze spuszczonym wzrokiem od przystanku tramwajowego do pracy. Za bujnym żywopłotem z oleandrów wznosił się duży drewniany dom, beznamiętny, jakby obserwował Billy’ego z złożonymi rękami.

Billy nie znał innego życia niż to w dzielnicy willowej, ale jego ojciec nigdy nie pozwolił mu zapomnieć, że pojawili się tam stosunkowo niedawno. Bill Grace senior został wychowany przy Esplanade Avenue przez matkę, która podnajmowała pokoje lokatorom. Nie dla niego Tulane; zaraz po szkole średniej poszedł do pracy jako kasjer w Whitney Bank, który niespodziewanie okazał się wrotami do socjety z lepszej dzielnicy. Whitney był czymś więcej niż tylko bankiem bogatych; był niemal sektą – elitarny, osobisty i dyskretny aż do granic konspiracji. Ze swojej skromnej grzędy młody Bill Grace szybko odkrył dlaczego. Zaskakująca liczba klientów o nieskazitelnych manierach, którzy pojawiali się po drugiej stronie okienka kasjera, miała niewiele pieniędzy, o ile w ogóle, a Whitney istniał w dużej mierze po to, by pomóc im utrzymywać pozory. Ich wielkie rezydencje znajdowały się w rodzinie od wieków lub dłużej, na tyle długo, żeby kolejne pokolenia próżniaków i playboyów roztrwoniły majątek. Niektórzy noszący jedne z najstarszych nazwisk w Nowym Orleanie odbijali kartę zegarową w kancelariach prawnych lub firmach maklerskich należących do przyjaciół ojców, ale większość czasu spędzali w swoich klubach, na torze wyścigowym lub przechadzając się po Dzielnicy. Inni po prostu nie potrafili wziąć się do pracy; radzili sobie powoli i po cichu, wyprzedając antyki rodzinne. A kiedy robiło się naprawdę źle – kiedy zarumieniona córka starej dobrej rodziny została wybrana, powiedzmy, na królową Comusu, i zgodnie z tradycją rodzina musiała zorganizować przyjęcie za dziesięć tysięcy dolarów – młody kasjer patrzył, jak siwowłosy mężczyzna wchodzi do Whitneya po cichą pożyczkę. To były niezbyt korzystne dla banku kredyty, szczególnie pod koniec lat trzydziestych XX wieku, ale ci, którzy mogliby mieć coś przeciw – na przykład posiadacze kont i akcjonariusze – sami pochodzili z lepszych dzielnic Nowego Orleanu i żaden nie chciał przynieść wstydu wspólnocie. Choć okazywali się biedni jak myszy kościelne, posiadali urok i poczucie smaku, które ceniono nade wszystko. Biorąc pod uwagę nienaganne podtrzymywanie pozorów i uprzejmości, komu mogło robić różnicę kilka punktów procentowych wte czy wewte? Nie trwało długo, by Bill Grace zrozumiał, że choć był biedny, miał wszystko, co potrzebne, aby stać się kimś z wyższych sfer Nowego Orleanu.

Przystojny, dowcipny, obdarzony darem do zapamiętywania nazwisk, szybko awansował i zza okienka kasjera zajął się bardziej delikatnym zadaniem odzyskiwania samochodów. Wiedział więc, kto wśród dostojnych klientów Whitneya mógł lub nie mógł sobie pozwolić na packarda. Nowoorleańczycy z lepszych dzielnic wiedzieli, że wiedział, i widzieli też, że ten młody człowiek umie trzymać język za zębami. Co więcej, z Billem Grace’em była masa dobrej zabawy – wysoki, jowialny, nigdy nie mówił „kiedy” i nigdy się nie upijał, doskonale wychodziły mu też pogaduszki, dzięki którym udają się przyjęcia. Ludzie lubili jego towarzystwo, a o to przecież chodziło. Miał spore wzięcie jako asystent niezamężnych pań – eskortował je po przyjęciach do domu – zwłaszcza w czasie wojny, ponieważ okazał się niezdolny do służby, a wszyscy pozostali młodzieńcy znajdowali się daleko. Tu uściśnięcie ręki, tam poklepanie po plecach i pod koniec wojny Bill znalazł się pod skrzydłami Leona Irwina, który miał poważny kontrakt z zakładem ubezpieczeń Johna Hancocka i reprezentował go na całe Południe. Sprzedawanie ubezpieczeń przyszło Billowi w sposób naturalny; wszystko, co musiał zrobić, to być lubiany. W czasie kiedy Billy – jego trzecie dziecko i pierworodny syn – chodził do przedszkola, Bill stał się pełnoprawnym partnerem pana Irwina i wraz z rodziną zadomowił się tu, przy Octavia Street, między Prytania i St. Charles: bardzo dobry adres.

Ojciec nie pozwolił jednak Billy’emu popełnić błędu, by ten uznał się za członka klasy próżniaczej. Tego lata, gdy Billy skończył dwanaście lat, tato potajemnie płacił właścicielowi pobliskiej stacji benzynowej dwadzieścia pięć dolarów tygodniowo, żeby zatrudnił Billy’ego i płacił mu tę samą kwotę. Żaden syn Billa Grace’a nie będzie się byczył przez całe lato na basenie w parku Audubona. Tato był gotów opłacić czesne Billy’ego na Tulane, ale chłopiec musiał zarobić na własne wydatki.

Tramwaj, kołysząc się i dzwoniąc, nadjechał trawiastym pasem pośrodku St. Charles Avenue. Billy wsiadł, zajmując miejsce w połowie pojazdu, i jak zwykle zwrócił uwagę na tyły oparcia z miejscem na „ekran” – zmieniający położenie znak głoszący TYLKO DLA KOLOROWYCH. Segregacja w tramwajach skończyła się, kiedy Billy miał osiem lat, ale pamiętał, jak babka ze strony matki zabierała go na obiad do domu towarowego D.H. Holmesa i siedziała w tramwaju wyprostowana jak struna w kapeluszu w kwiatki i białych rękawiczkach, starannie ignorując czarnych tłoczących się za znakiem. I pamiętał reklamę na pół kolumny, którą tata i jego znajomi opublikowali w „Times-Picayune” w czasie, gdy segregacja w Nowym Orleanie dogorywała: fotografię Murzynów znad Missisipi przygwożdżonych do ściany budynku strumieniem wody z węża strażackiego oraz innego Murzyna w kapeluszu pork pie kulącego się przed oszalałym z wściekłości psem policyjnym. „Niech to się tu nie wydarzy”, zachęcała reklama. „Szanujmy prawa Stanów Zjednoczonych”. Billy miał wtedy zaledwie dziesięć czy jedenaście lat, ale pamiętał, że po publikacji reklamy telefon na ścianie dzwonił bez przerwy całą noc, a tata mówił do słuchawki raz za razem:

– Cóż, przykro mi, że czujesz się w ten sposób.