Latem 1958 roku, podczas wyprawy turystycznej na Ałtaj, Igor Diatłow podzielił się z przyjaciółmi ambitnym planem: chciał pokierować zimową ekspedycją, której celem byłby Ural Północny i pierwsze w historii zimowe wejście na szczyt Otorten. Śmiały pomysł przypadł do gustu doświadczonym turystom. Nikołaj Thibeaux-Brignolle, Rustem Słobodin, Jurij Kriwoniszczenko i Jurij Judin zadeklarowali gotowość podjęcia ryzyka i poprosili o dołączenie ich do ekipy.

Wszyscy zdawali sobie sprawę, że Ural Północny to nieprzyjazny, niebezpieczny i trudny teren. Choć wzniesienia są tu stosunkowo niewysokie, a stoki łagodne, zimą turyści muszą mierzyć się z aurą. Przede wszystkim z mrozem. W latach pięćdziesiątych wysokość Otortenu oszacowano na 1182 metry nad poziomem morza, więc Diatłow zdawał sobie sprawę, że największym wyzwaniem będzie nie wejście na szczyt, ale dotarcie do jego stóp przez zasypaną śniegiem i skutą lodem tajgę. Wędrówkę mogły utrudniać silne wiatry, śnieżyce oraz potężne zaspy, których grubość w dolinach rzek sięgała blisko dwóch metrów. Część Uralu Północnego zamieszkiwał lud Mansów, resztę stanowiły tereny łowieckie mansyjskich myśliwych. W tych rejonach śmiałkom nikt nie udzieliłby pomocy. Musieli liczyć na własne siły.

Niezależnie od Igora zimowe zdobycie Otortenu planowała także Ludmiła Dubinina. Dobrze znała Ural Północny, rok wcześniej kierowała zimową wyprawą na grzbiet Czistop. Pomysłem podzieliła się z kolegą z klubu sportowego, Władysławem Bijenką. Uzgodnili, że wcielą plan w życie, lecz szybko zorientowali się, że Diatłow planuje udać się w to samo miejsce w tym samym czasie. Wówczas postanowili dołączyć do jego ekipy.

Jesienią rozpoczęto przygotowania. Trasa liczyła ponad trzysta kilometrów . Postanowiono pokonać ją pociągiem, autobusem, na nartach i pieszo. Igora Diatłowa czekały trudne wyzwania, do których należało zebranie funduszy na pokrycie kosztów wyprawy i niezbędnego wyposażenia, opracowanie szlaku, skompletowanie listy uczestników oraz dopełnienie licznych czasochłonnych i uciążliwych formalności.

Wierzył, że uzyska zezwolenie na wyprawę nie tylko z uwagi na doświadczenie jej uczestników i znajomości w odpowiednich instytucjach. Ekspedycja miała bowiem konotacje polityczne. Zorganizowano ją, aby uczcić XXI Zjazd Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego, omawiający postępy realizacji planu rozwoju gospodarki narodowej. Wystąpienia delegatów miały trwać od 27 stycznia do 5 lutego. W tym czasie turyści, w większości należący do Komsomołu, pragnęli jako pierwsi na świecie zdobyć zaśnieżony szczyt Otortenu. Powodzenie wyprawy miało stanowić metaforę sukcesu gospodarczego kraju, a wysiłek młodych sportowców być hołdem złożonym partii i ojczyźnie.

Uzyskanie zezwolenia wymagało dokładnego opracowania trasy oraz przedstawienia dokumentacji poświadczającej doświadczenie turystyczne uczestników wyprawy i stan ich zdrowia potwierdzony przez komisję medyczną. Ostatnie dwie kwestie nie martwiły Diatłowa, gdyż jego ekipa składała się z zaprawionych w boju pasjonatów, których osiągnięcia były powszechnie znane. Problem tkwił w planie trasy.

Jedyna dostępna wówczas mapa geologiczna Uralu została wydana w 1941 roku. Zastosowana w niej skala (1:1 000 000) czyniła ją jednak praktycznie bezużyteczną. Innych map nie udało się zdobyć. Były niejawne i chronione tajemnicą państwową. Skorzystano zatem z roboczych notatek członków sekcji turystycznej oraz doświadczeń koleżanek i kolegów, w tym Ludmiły Dubininy. Także Zina, Igor i Nikołaj znali niektóre odcinki trasy, ponieważ zimą 1957 roku odwiedzili osady Mansów, rdzennych mieszkańców Uralu. Poza tym grupa miała szczęście, gdyż Aleksander Kolewatow otrzymał w zaufaniu mapę od znajomego geologa Ignata Riagina, pracującego w instytucie koordynującym wydobycie miedzi i złota na Uralu Północnym. Okazała się bardzo pomocna przy precyzyjnym planowaniu.

Diatłow doszedł do wniosku, że najskuteczniejsza będzie nawigacja na podstawie naturalnego ukształtowania terenu. Uczestnicy nie zgubią się w tajdze dzięki uralskim rzekom. Część trasy zaplanowano wzdłuż brzegów Auspii, a następnie wzdłuż Łoźwy wypływającej z jeziora leżącego na południowym zboczu Otortenu. Po zdobyciu szczytu grupa planowała powrócić w dolinę Auspii, a następnie odbić lekko na południe, by wejść na drugie wzniesienie, o nazwie Ojka-Czakur. Stamtąd, kierując się wzdłuż linii brzegowej rzeki Toszemki, chciano dotrzeć do zamieszkanej wsi Wiżaj . Stąd planowano nadać telegram informujący o powodzeniu ekspedycji.

Na początku roku Igor uporał się z formalnościami. 8 stycznia 1959 roku Miejska Komisja Tras Turystycznych w Swierdłowsku zatwierdziła projekt wyprawy na szczyt Otorten , nie zwróciwszy uwagi na braki w dokumentacji. Diatłow nie przedstawił ani szczegółowego planu trasy, ani kopii mapy. Nie opisał metod zapewniających grupie bezpieczeństwo i sposobu wezwania pomocy w razie wypadku. Zatwierdzenie było zatem niezgodne z prawem i naruszyło uchwałę o zasadach organizacji, obowiązkach organizatorów, kierowników i uczestników wypraw turystycznych oraz uchwałę o pracy Komisji Tras Turystycznych, obowiązujące w ZSRR od 1957 roku.

Decyzję podjął Jewgienij Maslennikow, bliski znajomy Igora. Kierowały nim względy prywatne. Maslennikow był pierwszym absolwentem Politechniki Uralskiej, który zdobył prestiżowy tytuł Mistrza Sportu ZSRR w Turystyce, tak pożądany przez Diatłowa od lat. Igor dokumentował swoje kolejne osiągnięcia wedle wskazówek starszego kolegi. Maslennikow zdawał sobie sprawę, że zdobycie Otortenu pozwoli koledze spełnić marzenie. Dlatego nie odrzucił niekompletnego wniosku, tylko poprosił o doniesienie planu trasy „w wolnej chwili”. Niestety Diatłow, pochłonięty organizacją wyprawy, zapomniał o złożonej obietnicy. Maslennikow uświadomił to sobie dopiero w połowie lutego, kiedy na Ural planowała się udać ekipa poszukiwawcza. Targany wyrzutami sumienia dołączył do zespołu ratowników. Był obecny na miejscu tragedii w dniu znalezienia zwłok Igora.

Formalna akceptacja przyśpieszyła przygotowania. Turyści wnieśli składkę w wysokości dwustu pięćdziesięciu rubli. Politechnika dofinansowała wyprawę kwotą tysiąca stu rubli . Sekcja turystyczna wypożyczyła uczestnikom plecaki, narty, buty, spodnie i kurtki narciarskie oraz niezbędny ekwipunek, w tym czekan do lodu i namiot. Diatłow rozdzielił obowiązki: Luda Dubinina została skarbnikiem, Jurij Judin odpowiedzialnym za skompletowanie wyposażenia apteczki. Dzięki finansowemu wsparciu uczelni członkowie ekspedycji nabyli materiały do ocieplenia namiotu. Wyliczyli, że kwota z powodzeniem wystarczy na zakup produktów spożywczych i innych niezbędnych sprawunków. W zakupach oraz gromadzeniu wyposażenia dodatkowego brali udział wszyscy.

Zina i Igor spotkali się z Moisiejem Akselrodem, bliskim znajomym Igora i doświadczonym turystą. Skonsultowali z nim plan trasy. Namawiali do wzięcia udziału w wyprawie. Akselrod kochał góry i zimową tajgę, więc poważnie rozważał propozycję. Ostatecznie jednak nie zdecydował się i w trakcie ferii podjął pracę zarobkową . Nie wiedział wówczas, że niebawem zostanie kierownikiem ekipy ratunkowej prowadzącej akcję poszukiwawczą w rejonie góry Otorten, który tak bardzo pragnął odwiedzić.

Trzy dni przed startem na liście uczestników wyprawy zaszła nieoczekiwana zmiana. Władysława Bijenkę wezwano do lokalnego komitetu Komsomołu na rozmowę dyscyplinarną. Wedle zaleceń sformułowanych jeszcze w czasach rządów Stalina, radzieccy studenci byli zobligowani do odbywania tak zwanych wakacyjnych praktyk studenckich, to jest świadczenia nieodpłatnej pracy w rolnictwie lub przy wyrębie lasu. Bijenko przez dwa lata unikał tego przykrego obowiązku, zręcznie manewrując między rekrutacjami do kolejnych przydziałów. Komitet Komsomołu odkrył jednak ten proceder i postanowił niezwłocznie skierować niesfornego studenta do pracy w przemyśle leśnym . Udział w wyprawie na Otorten uznano za nieudolną wymówkę. Niepocieszony Bijenko nie zdawał sobie wówczas sprawy, że decyzja Komsomołu najprawdopodobniej uratowała go od śmierci. Mimowolnie stał się jednym z nielicznych mieszkańców ZSRR zawdzięczającym życie pomysłom i dekretom Stalina.

Kolejny dzień przyniósł nową niespodziankę. Do Igora Diatłowa zgłosił się Siemion Zołotariow, trzydziestoośmioletni instruktor kourowskiej bazy turystycznej . Przedstawił się fałszywym imieniem: Aleksander. Oświadczył, że jest przewodnikiem górskim, który (o dziwo!) nie posiada żadnego doświadczenia w… wędrowaniu po górach. Nalegał na przyjęcie do grupy. Był obcy, starszy od reszty uczestników, zagadkowy, nieprzewidywalny, krępujący. A także niebywale uparty.

Dotychczas Igor zabierał na swoje wyprawy wyłącznie osoby sprawdzone, doświadczone i dobrze sobie znane. Chciał odmówić. Jednak mimo że sprawował funkcję kierownika, a wśród znajomych słynął z charyzmy i stanowczości, kompletnie nie poradził sobie w negocjacjach ze starszym mężczyzną. Zołotariow owinął go sobie wokół palca. Nie tylko wymusił na Diatłowie zgodę, ale uczynił z niego rzecznika własnych interesów, obarczając go obowiązkiem przekonania pozostałych turystów. Ludmiła opisała te pertraktacje w swoim pamiętniku: „Nikt nie chciał zabierać tego Zołotariowa, przecież to obcy człowiek. W końcu machnęliśmy ręką i go wzięliśmy. Jak odmówić? Nie dasz rady” .

Ostatnie dni przed wyprawą upływały pod znakiem gorączkowych przygotowań połączonych z domykaniem formalności i uzyskiwaniem zaliczeń na koniec semestru.

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: zofia@czarne.com.pl.