Szturmując niebo

Opowieść o życiu chińskiego wroga numer jeden

Wielka gra i fałszywa obietnica

Bajka o mrówce

Kiedy byłam jeszcze małą dziewczynką, ojciec opowiadał mi
bajkę o mrówce. Towarzyszyła mi ona przez całe życie i ilekroć
ją sobie przypominałam, bardzo mnie poruszała.
Było to tak:
Wędrowała mrówka przez stepy Azji Środkowej i po drodze spotkała
ptaka.
– Dokąd idziesz? – zapytał ptak.
– Idę na zachód, do Europy – odparła mrówka, nie przerywając
swej wędrówki.
– Jak zamierzasz tam dotrzeć? Po drodze są wysokie góry i rwące
rzeki. Zginiesz.
– Na góry się wdrapię, rzeki przepłynę, a jeśli przyjdzie wysoka
fala, znajdę kawałek drewna, którego mocno się uchwycę – odpowiedziała
mrówka i wędrowała dalej.
Wiele lat później…
– opowiadał dalej mój ojciec swoim niskim głosem –
…ten sam ptak wił sobie gniazdo na jednym z drzew w Europie.
Nagle gałąź, na której siedział, oblazły mrówki i zaczęły niszczyć
jego gniazdo. Już, już ptak zamierzał odlecieć, gdy wtem usłyszał,
jak jedna z mrówek przemówiła:
– Hej, przyjacielu, nie uciekaj. Powiem moim ludziom, żeby zostawili
twoje gniazdo w spokoju.
Zdumiony ptak spytał:
– Kim jesteś? Skąd mnie znasz?
– Przypomnij sobie – odpowiedziała mrówka. – Rozmawialiśmy
ze sobą dawno temu w obcym kraju.
Ptak, jeszcze bardziej zdumiony, odparł:
– Teraz zrozumiałem, że istota żywa, jeśli ma dość odwagi i wiary
w siebie, może poznać tajemnice tego świata.
Kiedy ojciec skończył opowiadać, zamyślił się, a po chwili spojrzał
na mnie jak ktoś, kto posiadł ukrytą wiedzę, i dodał: „Nie
ma takiej przeszkody, której nie da się pokonać, ani celu, który
byłby zbyt wielki”.
Dlaczego przywołuję tę bajkę? Jestem kobietą pochodzącą
z prostej rodziny, urodzoną w górzystym regionie Turkiestanu
Wschodniego, kobietą, która potem w Aksu gotowała dla swojej
rodziny.
Od kiedy pamiętam, mój naród był ciemiężony i ujarzmiany
przez inne nacje. Byliśmy zawsze zagrożeni prześladowaniami,
torturami i mordami. Tak, pochodzę z kraju, który od dawna
walczy o niezależność i wolność, dziś bardziej niż kiedykolwiek.
Zabieram głos i walczę w imieniu wielu ludzi, którym odebrana
została wszelka niezależność kulturalna, gospodarcza oraz religijna
i którzy przez ciemiężycieli są upokarzani na wszelkie
możliwe sposoby. Powiedziałam sobie kiedyś: „Chcę stać się
matką Ujgurów, lekiem w ich cierpieniach, chustą, w którą otrą
łzy, i ich osłoną przed deszczem”.
O Turkiestanie Wschodnim świat do tej pory nie wie prawie
nic, a jest to kraj olbrzymi: jego powierzchnia jest czterokrotnie
większa niż Niemcy. Władcy Państwa Środka robią wszystko,
żeby nasz kraj odciąć od reszty świata i by przylgnął do nas
stempel terrorystów. Ja też jestem terrorystką – tak utrzymuje
chiński rząd. To przekonanie podzielają nawet tacy przywódcy
jak Dalajlama! A ja tylko w pokojowy sposób walczę o godną
egzystencję moich rodaków.
Dzisiaj Ujgurom, jednemu z najstarszych plemion tureckich
świata, zagraża wyniszczenie. Powietrze regionu Sinkiang jest
tak zanieczyszczone – co jest skutkiem bezwzględnej eksploatacji
bogactw naturalnych prowadzonej przez chiński rząd – że najczęstszą
przyczyną śmierci jest tutaj gruźlica. Zwierzęta i ludzie
uciekają przed wieczną suszą i powiększającymi się obszarami
pustyń. Konsekwencje zanieczyszczania środowiska przez Chiny
odczuje wkrótce cały świat.
W 1999 roku chiński premier Jiang Zemin obwieścił program
wielkich inwestycji mający ostatecznie związać z Chinami słabo
zaludniony region Sinkiang: „W połowie XXI wieku zachodnie
obszary Chin będą już kwitnącą krainą, gdzie zjednoczą się
grupy etniczne i nie będzie żadnych niepokojów, tylko piękno
przyrody”.
Chiny są gigantem gospodarczym i tak czy owak wkrótce staną
się światową potęgą. Mają wpływ na dobrobyt w świecie i to
z tego powodu Zachód tak bardzo inwestuje w Państwo Środka.
Tymczasem Chiny tylko dlatego odnoszą w świecie sukces,
że nie przestrzegają żadnych reguł. System bez sprawiedliwości
to system bez nadziei. Stabilizację można osiągnąć tylko wtedy,
gdy respektuje się prawa człowieka.
W dłuższej perspektywie przestrzeganie praw człowieka powinno
leżeć również w interesie zagranicznych inwestorów,
w przeciwnym bowiem razie Zachód – nie inaczej niż ja – straci
wszystkie swoje pieniądze. Przymykanie oka na problem nie
rozwiązuje sprawy.
Idea wyzwolenia mojego narodu zajmowała mnie od młodości,
ale ilekroć zapowiadałam, że w przyszłości będę walczyć
pał,
powtarzając, że jestem tylko skromną kobietą i mam za
dużo fantazji.
Kiedy później spotkałam mojego drugiego, ukochanego nade
wszystko męża, Sidika Hadżiego Rouziego, i zwierzyłam mu
się ze swoich pragnień, on również stanowczo mnie upomniał,
żebym tych „wzniosłych słów” nie wygłaszała przed jego przyjaciółmi,
bo musiałby się przed nimi wstydzić. Te „wzniosłe słowa”
były jednak w moim odczuciu czymś naturalnym. Ponieważ
chciałam żyć tak, jak mówiłam, naturalne było, że mówiłam
tak, jak czułam.
Kiedy dziś widzę siebie, pięćdziesięciodziewięcioletnią kobietę
przemawiającą w amerykańskim Kongresie – miejscu,
które wpływa na kształt światowej polityki – przypominam sobie,
jak bardzo zachwycała mnie brawura tamtej małej mrówki
z bajki opowiadanej w dzieciństwie przez ojca. I gdy czasami
nie wiem, jak postąpić, przychodzą mi na myśl wszystkie te
głosy, które przez lata próbowały podważać wiarę w słuszność
moich zamiarów. Lecz oto mimo rozmaitych sprzeciwów
w 2007 roku po raz trzeci zgłoszono moją kandydaturę do Pokojowej
Nagrody
Nobla. I za każdym razem, gdy przeżywam
tak wielki dzień, wielki również dla mojego narodu, mam
przed oczyma obraz tamtej mrówki z bajki, bo dzisiaj ja sama
przemierzam Europę i Amerykę wzdłuż i wszerz, z głębi serca
dzieląc się ze słuchaczami swoją historią.
Żaden Ujgur nie poznał chyba naszego kraju z tak różnych
stron jak ja: najpierw z perspektywy dziecka uciekinierów, potem
ubogiej gospodyni domowej, jeszcze później multimilionerki,
w końcu ważnej deputowanej do Kongresu Narodowego, a do
tego jeszcze osoby, która sześć lat spędziła w chińskim więzieniu
z powodów politycznych. Żeby przybliżyć czytelnikowi historię
Ujgurów i moją własną, opowiem najpierw o sobie. Zacznę od
swoich dziadków.
(...)