Recepta na adrenalinę

Napoleon Cybulski i krakowska szkoła fizjologów

Wiosna 1901 roku. Nowy Jork. Odprawa lekarzy w Mount Sinai Hospital, żydowskim szpitalu klinicznym, jednym z największych i najstarszych w Stanach Zjednoczonych,  założonym w 1852 roku na Manhattanie.

– Doktor Chickering radzi sobie także w laboratorium, dlatego na początek dołączy do Guggenheima, który sprawdza przydatność nowego ekstraktu z nadnerczy – rozdziela zadania ordynator.

– Ekstrakt z nadnerczy? Nawet nie wiedziałem, że istnieje. – W głosie młodego lekarza słychać lekką irytację.

Chickering chce być chirurgiem, nie uczonym. Wolałby spędzać czas przy stole operacyjnym, a nie w laboratorium, wstrzykując myszom zarażonym katarem małe dawki nieznanego specyfiku.

– Tę ciekawą substancję wyizolował z gruczołów kilku zwierząt Polak Cybulski – ogłasza ordynator, doktor Zimberg. – Nazwał ją nadnerczyną, a my adrenaliną. Pomoże nam pan, doktorze Chickering, ustalić, czy ona nam się do czegoś przyda.

„Publikację z Krakowa” autorstwa Cybulskiego, którą wyszukuje młody lekarz, przekłada na angielski jego przyjaciółka Esther Kohn, córka krawca z Galicji, dziennikarka zajmująca się tematyką medyczną. A przy klatkach z myszami doktor dowiaduje się, że również ktoś w Johns Hopkins Hospital, szpitalu klinicznym założonym w Baltimore w 1889 roku, próbował skrystalizować ekstrakt z gruczołów nadnerczy, ale bez powodzenia. „Udało się dopiero Japończykowi ze Sto Trzeciej Ulicy”. Czyli niemal po sąsiedzku z Mount Sinai Hospital.

Te rozmowy nigdy się nie odbyły, a ich uczestnicy są jedynie tworamiwyobraźni scenarzystów serialu The Knick, amerykańskiego dramatu medycznego z lat 2014–2015. Prawdziwe są jednak miejsca. Nie jest też zmyślony czas. Także Cybulski i wyizolowany przez niego ekstrakt nie są pomysłem twórców. Japońskim uczonym, który w 1901 roku w swoim prywatnym nowojorskim laboratorium dokonał krystalizacji nadnerczyny, był Jōkichi Takamine. Hormon, nazwany przez niego adrenaliną, był pierwszym w historii medycyny, który udało się uzyskać w postaci krystalicznej. Współpracownik Takaminego Thomas Bell Aldrich, fizjolog i biochemik, podał wzór strukturalny substancji wydzielanej przez korę nadnerczy. W 1904 roku niemiecki chemik Friedrich Stolz (który wcześniej wraz z Ludwigiem Knorrem opracował recepturę środka przeciwbólowego nazwanego piramidonem) uzyskał syntetyczną postać adrenaliny.

Kim więc był Napoleon Cybulski, który pojawia się na początku tej historii?

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: zofia@czarne.com.pl.