Perspektywa mrówki

Rozmowy z reporterami świata

Wszyscy rozmówcy Agnieszki Wójcińskiej jako oręża w walce o prawdę używają pióra. Jedni robią to w imię wolności, drudzy, by żyło się lepiej. By świat mógł dowiedzieć się o tym, jak bardzo ludzie potrafią być źli. By można było usłyszeć głos pokrzywdzonych, niesłusznie osądzonych, cierpiących i chorych. By do krajów zachodnich dotarły informacje o zbrodniach przeciwko ludzkości, prześladowaniach, biedzie, głodzie, bólu i krzywdzie. Reporterzy świata narażają własne bezpieczeństwo, a czasem nawet życie, żebyśmy mogli poznawać prawdę o świecie. Życie z opowiadania ludziom historii o innych ludziach to najdziwniejszy i zarazem najciekawszy zawód świata.

Wójcińskiej zależało na tym, by pokazać, że definicji reportażu jest tyle, ilu reporterów, i jedynie talent, adekwatność i temat mają znaczenie.

Odpowiedzi udzielone przez wybranych rozmówców autorki tworzą raczej pesymistyczną wizję przyszłości twórczości reportażowej. Literacki Nobel dla Aleksijewicz pozwala jednak wierzyć, że reportaż jest mimo wszystko gatunkiem perspektywicznym. Wbrew opinii o nieuchronnym końcu mediów tradycyjnych, popularność zaangażowanej prozy dziennikarskiej zatacza - jak widać - coraz szersze kręgi.

„Perspektywa mrówki” jest równie dobra jak wcześniejszy zbiór wywiadów „Reporterzy bez fikcji”. Obie książki przypominają, jak złożoną pracą jest reporterskie rzemiosło. Ukazują wieloaspektowość tego zawodu: trudności, jakie napotyka reporter, jego poświęcenie, a także radość i satysfakcję z efektów pracy.

Czy boją się jeździć w najbardziej niebezpieczne rejony świata? Jak skłaniają swoich rozmówców do zwierzeń na temat ich najstraszniejszych przeżyć? Czy potrafią połączyć wymagającą pracę reportera z życiem osobistym? Te i inne interesujące pytania Agnieszka Wójcińska zadaje największym współczesnym reporterom, m.in. Swietłanie Aleksijewicz, Jeanowi Hatzfeldowi, Martinowi Pollackowi. Intryguje ładunek optymizmu, jaki w sobie noszą, ich poczucie humoru i próby odnalezienia „radości istnienia”, o której tak pięknie mówi Aleksijewicz. Warto wziąć tę naukę do serca.

To świetne, że udało się w jednej publikacji zebrać moc inspirujących rozmów z tak różnorodnymi ludźmi i udowodnić, że są jeszcze reportażyści czujący swoją misję i wierzący w sens swojej pracy. Aż chce się spojrzeć na świat ich oczami.

Autorce udało się umiejętnie schować za swymi rozmówcami, wysuwając ich na pierwszy plan i dając pole do popisu, co prawdopodobnie jest największą sztuką wywiadu. Dla czytelników nieznających dokonań poszczególnych bohaterów „Perspektywa mrówki” będzie świetnym początkiem przygody ze światowym reportażem.

Rozmowy zebranie w "Perspektywie mrówki" to przede wszystkim próba sformułowania odpowiedzi (lub kolejnych pytań) na najważniejsze dylematy tego zawodu [reportera - przyp. wyd.]. Jednym z nich jest refleksja, jak daleko można się posunąć w wydobywaniu szczegółów od swojego bohatera.

Jak bardzo można drążyć, naciskać, dopytywać?

Refleksja wynikająca z konkretu, z bezpośredniej obserwacji, realnego doświadczenia jest wielką zaletą tej opowieści rozpisanej na dwanaście głosów.