Klawisze

Drauzio Varella

Klawisze

fragment

Praktycznie wszyscy strażnicy więzienni wywodzą się z porządnych rodzin, które wiodły spokojne życie w swoich dzielnicach. Nawet ci, którzy później mieli zyskać ponurą sławę „rzeźników”, nie stawali do konkursu na funkcjonariusza więziennego dlatego, że byli psychopatami lub czerpali sadystyczną przyjemność z torturowania ludzi. Zaraża ich i przemienia codzienne obcowanie z brutalnością więzienia i z brakiem poszanowania życia.

Kiedy zapytałem pewnego więźnia skazanego na ponad sto dwadzieścia lat, ile ma na koncie zabójstw, odparł:

– Straciłem rachubę. Kiedy prowadzisz takie życie, zabić człowieka to jak wypić szklankę wody.

 

Hulk był najsilniejszym strażnikiem, jakiego kiedykolwiek widziałem. Jeszcze zanim się poznaliśmy, słyszałem, że w sali, gdzie rewiduje się funkcjonariuszy, jest „taki jeden gościu rozmiarów małżeńskiej szafy”, toteż natychmiast się zorientowałem, z kim mam do czynienia.

 

Przypominał afrykański posąg, gdy stał w przedsionku z rękoma skrzyżowanymi na piersi i pilnował szeregu nowo przybyłych więźniów. Jego imponująca postać wypełniała całe wejście.

 

Przyjmowanie nowych więźniów odbywało się każdego wieczora. Mężczyźni wysiadali z więźniarek na wewnętrznym dziedzińcu znanym jako Divineia, po czym ustawiali się w szeregu i szli gęsiego do zbiorowych cel Pawilonu Dwa, gdzie obcinano im włosy na wysokości skroni i przydzielano spodnie w kolorze khaki, znak rozpoznawczy więźnia. Potem przez wiele nocy spali na ziemi, jedni przyklejeni do drugich, na tenisówkach lub klapkach plażowych w charakterze poduszki, pośród świerzbu i plwocin odkasływanych przez współtowarzyszy, aż udało im się doczekać przeniesienia do innego pawilonu.

 

Jakby dla okazania posłuszeństwa wobec zwierzchniej władzy, wysiadając z więźniarki nieodmiennie spoglądali wokół siebie i w górę, w stronę murów strzeżonych przez policję wojskową z karabinami maszynowymi. Potem pochylali głowy i ruszali do przodu, aby zniknąć za żelazną bramą Dwójki, wchłonięci przez potwora z szarego betonu.

 

Przyjęcie nowych więźniów to przygnębiający widok w każdym zakładzie karnym. Nie ma absolutnie nic zabawnego w patrzeniu, jak ci ludzie – w większości młodzi, zawsze ubodzy – marnieją za kratkami. Nic bardziej nie przypomina gnanego do rzeźni bydła. Mimo melancholii, jaką promieniują te sceny, do dziś nie potrafię zrezygnować z ich oglądania, starając się dostrzec wszystkie detale tego spektaklu i indywidualne cechy poszczególnych skazanych, jakby możliwe było automatyczne odkrycie zła, które wyrządzili, rodzinnych dramatów i rozpaczy, która opanowuje ich duszę, kiedy zostawiają wolność za sobą.

 

Ave Maria Gounoda, śpiewana o szóstej po południu w Boca de Ferro przez sopran, którego nigdy nie udało mi się zidentyfikować, przytłumione rzężenie megafonu zainstalowanego u góry na fasadzie Pawilonu Dwa, rozbrzmiewające w porze, kiedy zazwyczaj przywożono nowych skazanych, już zawsze będą mi się kojarzyć z szeregiem więźniów zmierzających w stronę bramy, która na najbliższe lata oddzieli ich od wolnego świata. Jeżeli pewnego wieczora postanowię ze sobą skończyć, ale poczuję, że brak mi odwagi, wystarczy, że puszczę sobie płytę z Ave Maria.