Borderline

Dwanaście podróży do Birmy

Wszystkie nogi łóżek stały na pociągniętych tłuszczem cegłach, by je odciąć od pluskiew, ale one i tak spadały na pościel z sufitu. Izba tonęła w wieczornym półmroku, oświetlona pojedynczą żarówką. Wzdłuż ochlapanych wapnem ścian ustawiono zbite z surowych desek regały, wypełnione gazetami, książkami, szkolnymi piórnikami, koralikami, klipsami, grzebieniami i czym tam jeszcze, upchniętymi po pudłach i szkatułkach. W mieszkaniu były też łazienka z betonową wylewką, na tyle duża, by zmieścić beczkę z wodą i kilka cynowych mis, no i maleńka kuchnia, oddzielona od pokoju kawałkiem tkaniny.

– Uwierzysz, że mieszkamy tu w siedem osób? – Lin wybuchnął niewymuszonym śmiechem.

Lin był barmanem ze śródmiejskiego ABC Country Pub. Chyba w maju dwa tysiące siódmego zaprosił mnie do siebie, odwdzięczając się za napiwki, jak wyznał bez skrępowania.

– Pokażę ci coś ważnego – dodał szeptem, za jakim zawsze kryje się obietnica.

Prosto z ulicy zagłębiliśmy się w klatkę schodową i od razu otoczyły nas mieszające się w jedno zapachy stęchlizny, wilgoci i kocich sików. Kamienica niczym zresztą nie różniła się od dziesiątek innych w śródmieściu. Nie licząc kilku nowiutkich wieżowców, cała dzielnica była wystawą zmurszałych, zniszczonych przez monsunowe deszcze domów, z tynkami upaćkanymi w esy-floresy grzybem i pleśnią i z balkonami pochylonymi do ziemi, jakby za chwilę miały się zerwać pod naporem schnącego prania.

W progu przywitała nas starsza pani, z kwiatem jaśminu we włosach, w odświętnej haftowanej bluzce i ciasno opiętej na biodrach spódnicy. Powiedziała, że jest matką Lina, przeprosiła za niewygody, z błyskiem w oku spytała, jak mi się podoba w jej kraju, i nie czekając odpowiedzi, zaprosiła na prawdziwie królewską ucztę. Czego tam nie było! Okrągły stoliczek zaraz zniknął pod miseczkami z kurczakiem w sosie curry, kartofelkami, suszoną rybą, warzywami, kawałkami arbuza i mango. Staruszka nie usiadła z nami do posiłku, ale nie przeszkodziło jej to dopytywać, czy może czegoś jeszcze potrzebuję. Moje zapewnienia, że wszystko jest w najlepszym porządku, wyraźnie ją zadowalały, ale starczały tylko na chwilę.

Niedługo potem wyłączono prąd. Staruszka jeszcze raz zaczepnie spojrzała mi w oczy, sięgnęła do szuflady, zagrzechotała pudełkiem zapałek i biesiadowaliśmy dalej przy świecach, rozparci na matach z kukurydzianej naci, rozmawiając o polskiej kuchni, angielskiej Premier League, bardzo tutaj popularnej, i amerykańskich filmach, których kopie pojawiły się właśnie na bazarach. Prawie już zapomniałem o obietnicy Lina, kiedy sięgnął po teczkę z żółtej tektury. Starsza pani bez pośpiechu wyjrzała na ulicę, starannie zamknęła okno, a potem powiedziała:

– Kiedy przyjedzie pan następnym razem, tej kamienicy nie będzie.

Cisza, która zapadła, trwała na tyle długo, by Lin przeczesał proste, sięgające ramion włosy. A zaraz potem zasypał mnie pismami, listami, ekspertyzami. Jak nieszczęśnik, który po latach ukrywania męczącej tajemnicy wyrzuca z siebie najdrobniejszy szczegół, pstrykał palcem w kartkę papieru, tłumaczył po kilka zdań, ale zaraz sięgał po kolejną, jeszcze ważniejszą dla właściwej oceny sprawy. Zaraz mu się zresztą pomieszały daty, nazwiska, kolejność zdarzeń. Bardzo łatwo było się w tym stosie dokumentów pogubić i niewykluczone, że właśnie o to chodziło. Ten pierwszy list, od którego wszystko się zaczęło, składał się z trzech akapitów, okrągłej pieczęci i dwóch odręcznych podpisów. Donoszono w nim, że w trosce o bezpieczeństwo mieszkańców kamienicy przy Pansodan Street, grożącej zawaleniem lada chwila, ratusz podejmuje decyzję o wyburzeniu budynku. W tym miejscu chiński inwestor zbuduje dziesięciopiętrowy biurowiec. Poszkodowanych zapewniano o rekompensacie sięgającej połowy wartości nieruchomości. Dla uzgodnienia formalności zainteresowanych zaproszono do urzędu.

Tego wieczora mieszkańcy kamienicy zebrali się w herbaciarni. Bez końca wymieniali się kopertami, doszukując się w całej sytuacji pomyłki, a nawet ponurego żartu, i przyrzekli stanąć murem w obronie wspólnego domu.

Na spotkanie w ratuszu – opowiadał dalej Lin – wystroili się jak do pagody. Zastępca burmistrza powitał zebranych w towarzystwie dwóch młodziutkich Chińczyków i tłumaczki, pozwalając sobie nawet na drobny żart. Sekretarki poprosiły o zajęcie miejsc. Wręczyły zimne napoje, odpowiednie dokumenty i długopisy. Ani Lin, ani nikt z pozostałych nigdy wcześniej nie był tak blisko władzy, która w dodatku nie krzyczała i nie groziła, a jedynie prosiła o podpis, dlatego onieśmieleni i spłoszeni zerkali teraz jeden na drugiego. Sympatyczna atmosfera prysła, kiedy o głos poprosił emerytowany nauczyciel. Przedstawił się jako lider grupy. Powiedział to, co uzgodnili wcześniej – wszystkie trzydzieści dwie rodziny znają się od pokoleń, w kamienicy mieszka im się wygodnie, na nic nie narzekają, a już na pewno nie na stan techniczny murów, i nie przyszli tutaj niczego podpisywać, tylko wyjaśnić nieporozumienie. Chciał jeszcze coś dodać, ale jeden z rozeźlonych urzędników warknął, że każdy ma swój język i potrafi mówić za siebie. Spotkanie było skończone, zanim na dobre się zaczęło.

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: zofia@czarne.com.pl.