Sosnowiec

Nic śląskiego

„Paszport masz?” – tablica z takim pytaniem powitała mnie na rogatkach położonego w Zagłębiu Dąbrowskim Sosnowca, gdy przejeżdżałam samochodem od strony znajdujących po sąsiedzku górnośląskich Katowic. Zdębiałam, bo tablica znajdowała się pod oficjalną nazwą miejscowości i jej herbem. Była ona dziełem artysty street artu o pseudonimie Szwedzki, który zyskał rozpoznawalność w regionie dzięki malowanemu w stylu komiksowym, charakterystycznemu bohaterowi w niebieskich spodniach i żółtej koszulce. To ten człowieczek witał teraz wjeżdżających do Sosnowca pytaniem o paszport.

Jak każdy, kto dzieciństwo spędził na katowickim, czyli śląskim, podwórku, dobrze pamiętałam żarty o tym, że aby dostać się do Sosnowca, potrzebny jest paszport, bo Zagłębie leży za granicą. Ich geneza sięgała czasów zaborowych, gdy Katowice znajdowały się w Prusach, a Sosnowiec był częścią zaboru rosyjskiego. Oddzielała je od siebie granica położona na rzece Brynicy. Dlaczego jednak taki napis został umieszczony oficjalnie i zaakceptowany przez władze miasta?

W czerwcu 2019 roku popularny prezenter telewizyjny Filip Chajzer zamieścił w mediach społecznościowych wpis: „Szukam do materiału w Dzień Dobry TVN trzydziestolatków (bądź więcej), którzy nigdy nie byli za granicą naszego pięknego kraju. PS. Sosnowiec się nie liczy”. Post wywołał lawinę komentarzy: dotknięci do żywego mieszkańcy miasta nie kryli oburzenia, inni studzili emocje i radzili im, żeby nabrali dystansu. Głos zabrał nawet Arkadiusz Chęciński, prezydent Sosnowca, proponując Chajzerowi „all inclusive”: „Takiej »zagranicznej« wycieczki nie miał Pan nigdy!”. „Panie Prezydencie podwijam kiecę i lecę” – odpisał prezenter, lecz do Sosnowca przyjechał dopiero w lutym 2023 roku. Odwiedził kilka miejsc, rozmawiał na ulicach z mieszkańcami. Pytany przez nich o powód wizyty, odpowiadał: „Odczarowujemy Sosnowiec, bo się śmieją ludzie z Sosnowca. […] A tu się nie ma z czego śmiać. Tu się zachwycać trzeba!” – zapewniał, uśmiechając się do kamery.

Zastanowiło mnie, skąd Chajzer zna stare śląskie dowcipy, nie sądziłam, że stały się tak popularne. Przez kilka miesięcy próbowałam go o to zapytać, ale od jego menadżerki zawsze słyszałam, że jest zbyt zajęty, żeby znaleźć czas na rozmowę. Tymczasem władze Sosnowca zamieszanie wywołane przez prezentera przekuły w kampanię promocyjną miasta.

Wydrukowały kolorowe składane kartoniki z hologramem oraz napisem „paszport” w trzech językach na pierwszej stronie. Każdy zachęcał do spędzenia wolnego czasu w konkretnym miejscu Sosnowca: zbiorniku wodnym Stawiki czy na ściance wspinaczkowej, która powstała na terenie kopalni Sosnowiec. „Paszporty” były rozdawane, trafiły do sosnowieckich instytucji kultury, ale też do Katowic i tamtejszej informacji turystycznej. W moje ręce dostał się zielony, który reklamował Sosnowiecką Orkiestrę Dętą, grywającą między innymi na miejskich imprezach. „Welcome! Willkommen! Ten »dokument« upoważnia do przebywania na terenie Sosnowca przez trzydzieści dni od momentu przekroczenia granicy. Oficjalna waluta obowiązująca – PLN” – przeczytałam na odwrocie.

Eksperci chwalili władze miasta za autoironię, innowacyjny sposób na walkę ze stereotypami.

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: julita@czarne.com.pl.