Od Katowic idzie słońce

Metan dał też o sobie znać w kopalni Wujek-Śląsk. (…)

Później w tej samej kopalni na głębokości około tysiąca pięćdziesięciu metrów doszło do potężnego wstrząsu. Osiemnastu górnikom udało się wyjechać na powierzchnię, ale powinno ich być dwudziestu. Akcję poszukiwawczą dwóch pracowników rozpoczęto nocą z 17 na 18 kwietnia.

W czasie tąpnięcia spąg poszedł w górę i połączył się ze stropem. Ziemia zmiażdżyła wszystko. Żeby rozpocząć poszukiwania, trzeba było przetransportować na dół trzydziestotonowy kombajn i zmontować go na miejscu, by mógł powoli oczyścić wyrobisko. Następnie na miejsce katastrofy weszli ratownicy, którzy przy temperaturze wynoszącej prawie pięćdziesiąt stopni i dużej wilgotności czołgali się wąskim przesmykiem utworzonym przez kombajn. Ich aparaty oddechowe ze schłodzonym powietrzem, bez których płuca by się zagotowały, starczały jedynie na pięćdziesiąt minut. Ciała obu mężczyzn ratownicy odnaleźli 15 czerwca, wydobyli je na powierzchnię siedem dni później.

Niektórzy dziennikarze i politycy spoza Śląska jeszcze przed znalezieniem zwłok zadawali pytania: po co cała ta kosztowna akcja, skoro dwaj górnicy na pewno już nie żyją? Któż mógł dwa miesiące przetrwać bez żywności pod ziemią? Brzmiało to logicznie, ale nie dla ludzi znających kopalnie i górnicze rodziny. Górników zaginionych pod ziemią zawsze szukało się do skutku po to, by móc ich pochować z szacunkiem, a przede wszystkim z powodu nadziei. Wystarczy przypomnieć Alojzego Piątka, który po zawale przetrwał pod ziemią ponad sześć i pół doby. Pamiętam też, jak na powierzchnię wyciągnięto Zbigniewa Nowaka, tkwiącego w podziemnym gruzowisku przez pięć dni. Miał przy sobie butelkę, w której było trochę wody, i notes. Wyrywał z niego kartki i je zjadał, wyobrażając sobie, że to schabowy.

(…)

Inny górnik przeżył katastrofę w kopalni Halemba w nocy z 9 na 10 stycznia 1990 roku. Opowiadał mi, że wybuch wcisnął go w obudowę chodnika. Wtedy urwał mu się film, a gdy odzyskał świadomość, poczuł dym i smród. (…) Życie straciło wówczas dziewiętnastu górników, a dwudziestu zostało rannych, wśród nich Janusz Bojarski, którego narzeczona Lucyna 10 stycznia wzięła urlop w pracy, bo mieli iść wynająć salę weselną. Trzeba się było spieszyć, bo ślub zaplanowali na 24 lutego. – Cieszyłam się na ten dzień, rano już czekałam na Janusza. Zamiast niego w drzwiach stanął mój przyszły teść. „Dzwonili z kopalni, był wypadek, Janusz jest w szpitalu, ale mamy się nie denerwować, bo to nic poważnego”, uspokajał. Wsiedliśmy do auta i pojechaliśmy do szpitala. Byłam opanowana, uwierzyłam, że nic złego się nie stało. Kiedy weszliśmy do sali, nogi się pode mną ugięły, bo mojego narzeczonego nie poznałam. Leżał cały w bandażach, miał tylko szparę na oczy. Nie mogłam go przytulić, nawet dotknąć. Wszyscyśmy zaniemówili. Zobaczyłam, że Janusz ma łzy w oczach, ja się też popłakałam, ale nie trwało to długo. Wzięłam się w garść, a potrafię zachować zimną krew, mam to po mamie. Mój tata też był górnikiem, pracował na kopalni Pokój. Z naszego domku, w którym mieszkały trzy rodziny, pod zakład prowadziła wąska ścieżka. Jak do domku doszły wieści, że coś rąbnęło na kopalni, dwie sąsiadki wychodziły na ścieżkę i stały tam tak długo, aż przychodzili ich mężowie. Moja mama zachowywała się inaczej: ze stoickim spokojem gotowała, prasowała, czytała mnie i rodzeństwu książki. Oczywiście, że na ojca czekała i się denerwowała, ale po cichu i skrycie, nie pozwalała, by to zdenerwowanie udzielało się dzieciom. Dlatego w tej szpitalnej sali zaczęłam przypominać Januszowi o ślubie, że musi jak najszybciej wydobrzeć, że ja już z teściem zajmiemy się salą i wszystkim innym, on miał tylko jedno zadanie: wyzdrowieć.

W sali z Januszem leżało jeszcze czterech innych górników. Jeden z nich miał mniejsze poparzenia skóry, był bardziej rozmowny, żywotny. Kilka dni później, gdy Lucyna przyszła na kolejne odwiedziny, jego łóżko stało puste. – Przeżyłam wtedy chwilę poważnego zwątpienia. Wydawało mi się, że stan tego zmarłego chłopaka był znacznie lepszy niż Janusza. Okazało się jednak, że miał poparzone płuca, które po prostu popękały. Choć lekarze zapewniali, że z płucami Janusza jest prawie wszystko w porządku, to wtedy się wystraszyłam. Kolejna ciężka chwila nadeszła, paradoksalnie, wraz z wypisem Janusza do domu. Chciał pożegnać się jeszcze z wszystkimi kolegami, którzy po wypadku trafili do szpitala. Część z nich leżała na OIOM-ie. Poszliśmy razem pod szybę, przez którą zobaczyliśmy ich łóżka. Leżeli cali w bandażach jak mumie. Widać było tylko ich oczy, które lekko mrugały. Ten widok bolał tym bardziej, że przyćmił wcześniejszą radość z powrotu do domu mojego przyszłego męża. Od tych unieruchomionych chłopaków biła totalna beznadzieja – przyznała Lucyna.

Po wypisie ze szpitala Janusz z połową ciała w opatrunkach wrócił do rodzinnego domu. W najgorszym stanie była jedna ręka i część tułowia, zamiast ciała pokrywała ją maź przypominająca galaretę. Matka Janusza słabła przy każdej zmianie opatrunków i w końcu poprosiła przyszłą synową o pomoc. – Widok ran nie robił na mnie specjalnego wrażenia. Zwłaszcza że gołym okiem widziałam, że z dnia na dzień skóra Janusza goiła się jak na psie – wspominała Lucyna.

24 lutego, zgodnie z planem, Lucyna z Januszem zaopatrzonym w opatrunki i opaski uciskowe, które skrywał elegancki garnitur, stanęli na ślubnym kobiercu. O niedawnym wypadku górnika przypominała jedynie czerwona plama na twarzy. – Już wcześniej nie planowaliśmy wielkiego weseliska, zaprosiliśmy tylko najbliższą rodzinę i przyjaciół. Wesele odbyło się tak, jak trzeba. Tego, że Janusz przeżył katastrofę, że doszło do ślubu, nigdy nie traktowałam jak cudu. Gdybym tak myślała, musiałabym uznać, że górnicy, którzy wtedy zginęli, zostali za coś ukarani. A przecież nie byli złymi ludźmi. O wszystkim zrządził przypadek. Tak się stało i koniec, nie miała z tym nic wspólnego decyzja nikogo ani z góry, ani z dołu – uważała Lucyna.

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: julita@czarne.com.pl.