Ulica Wiecznej Szczęśliwości

O czym marzy Szanghaj

Ulica Wiecznej Szczęśliwości ma trzy kilometry długości. W zimie przez plątaninę nagich gałęzi drzew można dostrzec charakterystyczną panoramę, wizytówkę tego miasta: drapacze chmur Jin Mao Tower, Shanghai World Financial Center i Shanghai Tower. Trójka gigantów, wyższych od nowojorskiego Empire  State Building, wznosi się w sąsiadujących ze sobą kwartałach ulic.

Ludzie pod drzewami są zbyt zajęci, by podziwiać widoki. To pierwszy dzień życia dzieci urodzonych w Klinice Położniczej numer 1 przy środkowym odcinku ulicy. Dla kilku pacjentów oddziału ratunkowego szpitala Huashan na jej zachodnim krańcu będzie to dzień ostatni. Pomiędzy tymi dwoma punktami kipi życie we wszystkich swoich przejawach: brodaty żebrak siedzi na chodniku i gra na bambusowym flecie; mijają go trzymające się za ręce pary zakochanych; na jezdni dwóch kierowców, gestykulując gwałtownie, kłóci się, kto w kogo wjechał; trąbią samochody, w ostatniej chwili zjeżdżając na sąsiedni pas, żeby na nich nie wpaść; grupka uczniów w szkolnych mundurkach przygląda się awanturze; staruszka z laską krzyczy na sprzedawcę, oburzona ceną liczi; nieprzerwany strumień przechodniów prze do przodu, przedzierając się przez kłęby pachnącej cząbrem pary ze straganu z pierożkami z wieprzowiną i słodkawe opary spalin znad jezdni. Życie tutaj jest głośne, brudne i bezpośrednie.

Na mapie ulica Wiecznej Szczęśliwości jest malutkim zawijasem na południowy zachód od placu Ludowego, centralnego punktu Szanghaju. Mój dom znajduje się na zachodnim koniuszku tego zawijasa. Okna mieszkania wychodzą na baldachim zielonych liści, który przez znaczną część roku zdaje się unosić dwa piętra nad ziemią. W dole jedynymi żywymi istotami, które trwają w bezruchu, są platany. Przez całe ranki śmigam zygzakiem pomiędzy ich pniami, przeskakując z chodnika na jezdnię i z jezdni na chodnik w ciżbie przechodniów rywalizujących o miejsce w cieniu.

Niewiele ulic w Chinach może poszczycić się równie pięknymi drzewami. W weekendy gwarny tłum ludzi pracy zastępują turyści z innych części kraju. Wymierzają obiektywy aparatów fotograficznych w długie szeregi konarów, podziwiają ich egzotyczne piękno. Platany zasadzili Francuzi w połowie XIX wieku, kiedy Europejczycy i Amerykanie podzielili miasto na zagraniczne koncesje. Od tego czasu minęło prawie sto lat – Francuzów już nie ma, ale drzewa pozostały. Japończycy zbombardowali Szanghaj i przez kilka lat go okupowali, ale w końcu oni też odeszli, nie czyniąc krzywdy posadzonym przez Francuzów platanom. Po Japończykach przyszli komuniści. Rewolucja kulturalna Mao Zedonga i walka klas pochłonęły miliony ofiar, ale drzewa przetrwały. Dziś jest to kapitalistyczna ulica, pełna restauracji i sklepów. Wędrując jej chodnikiem, czasem dostrzegam przez szpary w zamkniętych bramach zniszczone domy w europejskim stylu. Myślę wtedy o nieubłaganym wirze historii, który się przez nią przetoczył. Ulica Wiecznej Szczęśliwości widziała świetność imperium i jego upadek oraz powstanie nowego. Tylko drzewa się nie zmieniły.