„26 kwietnia 1986 roku o godzinie pierwszej minut dwadzieścia trzy pięćdziesiąt osiem sekund seria wybuchów obróciła w ruinę reaktor i czwarty blok energetyczny elektrowni atomowej w położonym niedaleko granicy białoruskiej Czarnobylu. Awaria czarnobylska była najpotężniejszą z katastrof technologicznych XX wieku”.
Dwadzieścia lat później Swietłana Aleksijewicz wróciła do Czarnobyla.
Rozmawiała z ludźmi, dla których ten dzień był końcem świata, którzy
żyć nie powinni, ale przeżyli i żyją, bo żyć trzeba. A oni opowiedzieli
jej o tym, co wydarzyło się wtedy, i o tym, co jest tam dziś. O ponad
dwóch milionach Białorusinów, których zapomniano przesiedlić poza strefę
skażoną, o dzieciach bez włosów, o zwierzętach o smutnych oczach, które
zamieszkały w porzuconych domach, o dziwnych stworach, które pojawiły
się w rzekach i lasach. I o tym, że mimo wszystko ludzie chcą być
szczęśliwi.
Podobnie jak w książce o radzieckich żołnierkach wybitna
białoruska dziennikarka stawia nas wobec bezlitosnej prawdy. To książka
o apokalipsie, która nastąpiła pewnej kwietniowej nocy tuż za naszą
wschodnią granicą.
„Aleksijewicz jest mistrzynią w opisywaniu historii Związku Radzieckiego. Tym razem pisze nie tylko o Czarnobylu, ale także pasjonująco opowiada o ostatnich dekadach ZSRR. Historię układa z narracji ludzi, którzy w Czarnobylu toczyli śmiertelną walkę i mieli pozostać anonimowi. Aleksijewicz upomina się o nich i daje świadectwo o jednej z ostatnich wojen ZSRR: wojnie z atomem, nad którym radzieccy inżynierowie stracili kontrolę i który mógł zabić setki tysięcy ludzi w Europie”.
„Przez kilkanaście lat znakomita reporterka Swietłana Aleksijewicz dokumentowała losy ludzi i zwierząt żyjących na ziemi skażonej po wybuchu elektrowni jądrowej w Czarnobylu. Stworzyła do głębi wstrząsający obraz nie tylko samej tragedii (która najbardziej dotknęła Białoruś), lecz także istoty zwanej homo sovieticus: bezgranicznie oddanej państwu i lekceważącej siebie; bardziej przerażonej możliwą reakcją zwierzchnika niż promieniowaniem jądrowym; bezlitośnie wykorzystywanej przez moloch władzy i bezgranicznie wobec niej bezradnej. Jest to też książka o ogromnej miłości: miłości mężów i żon, ale też miłości człowieka do ziemi, na której się urodził. Ta książka to mistrzowsko skonstruowany pomnik ofiarom Czarnobyla; pomnik, przed którym powinien pokłonić się każdy z nas”.
Dla mnie ta książka to numer jeden pośród wszystkich moich tegorocznych lektur. I polecam ją wszystkim.
Swietłana Aleksijewicz, w wydanej po raz drugi w Polsce (tym razem w świetnym przekładzie Jerzego Czecha) „Czarnobylskiej modlitwie. Kronice przyszłości” opowiada o białoruskim Czarnobylu – katastrofie, która nigdy się nie skończyła.
Czarnobylska modlitwa. Kronika przyszłości jest hołdem złożonym wszystkim ofiarom katastrofy — nie tylko tym, którzy stracili zdrowie lub zginęli w wyniku choroby popromiennej, ale także tym, którzy ze względu na swoje czarnobylskie pochodzenie przez „czyste” społeczeństwo uważani byli za radioaktywnych...
