Być człowiekiem

Nicole Krauss

Być człowiekiem

fragment

            Pewnego szarego, przenikliwie zimnego, opresyjnego marcowego dnia dzwoni matka, by powiedzieć, że pojawił się zaginiony Mąż. Oczywiście nie zaczyna rozmowy w ten sposób. Zaczyna zwyczajnie, od wstępu, jaki zwykle otwiera historie z życia codziennego, tylko po to, by nagle zaskoczyć zdaniem w stylu: „I wtedy rozległ się dzwonek do drzwi, chociaż nikogo się nie spodziewałam”.

            Tamar je właśnie lunch w swoim gabinecie przy Siedemdziesiątej Ósmej Zachodniej, gdzie przyjmuje pacjentów, ale w Tel Awiwie już jest wieczór. Jej matka wciąż tam mieszka, w tej samej kamienicy, gdzie Tamar wychowywała się razem w bratem, przy ulicy Czerniakowskiego, tuż za parkiem Meir, który widać przez wielkie, brudne okna.

            Kto tam? zapytała matka przez domofon, ale kiedy nacisnęła guzik, żeby usłyszeć odpowiedź, w słuchawce zapadła głucha cisza.

            Tamar nabija na widelec kawałek ananasa, szykując się na opowieść matki, jedną z tych, których słyszała już setki – zazwyczaj były to długie, zabawne czy wręcz absurdalne historie, czasem chaotyczne i pozbawione większego sensu, mające na celu przede wszystkim podtrzymywanie kontaktu i informowanie Tamar na bieżąco o tym, co słychać u mieszkającej daleko rodziny. Spoglądając na skrawek nieba, który od rana wypluwa na miasto śnieżną breję, oczyma wyobraźni widzi stare drzwi mieszkania rodziców, pokryte brązowym, obłażącym przy dolnej krawędzi laminatem, i plastikowy domofon upstrzony odciskami palców uwalanych farbą drukarską od przerzucania kolejnych stron gazety, i naraz wypełnia ją przyjemne ciepło.

            Myślałam, że ktoś przez przypadek wybrał zły numer, mówi matka, to się często zdarza. Kiedy u sąsiadów piętro wyżej urodziło się dziecko, bez przerwy ktoś naciskał mój dzwonek, jak spłuczkę w jedynym klozecie na zatłoczonym dworcu autobusowym. Jednak w którymś momencie wizyty się skończyły i wreszcie zrobiło się cicho, nie licząc wrzasków niemowlaka. Jego rodzice naprawdę się starają, ciągnie matka, ale czasami im też zdarza się krzyczeć. Byli tacy szczęśliwi, tacy zakochani, ale odkąd dziecko przyszło na świat, jakoś nie mogą dojść do porozumienia.

            Brzmi znajomo, mówi Tamar, która też nie mogła dojść do porozumienia z ojcem własnych dzieci od czasu, gdy urodziła się ich pierwsza, sprawiająca wiele kłopotów latorośl, choć byli ze sobą jeszcze dziewięć czy dziesięć lat, zanim się rozstali. Od tej chwili Tamar i jej matka wiodły życie samotnych kobiet – ojciec Tamar zmarł rok wcześniej. Zanim odszedł, tworzyli czteroosobową rodzinę – matka, ojciec, Tamar i jej młodszy brat – i przez większość czasu troje z nich funkcjonowało w związkach małżeńskich, oprócz brata, który był singlem. A potem ojciec zmarł, Tamar się rozwiodła, a Shlomi wziął ślub ze swoim chłopakiem, stając się w ten sposób jedynym zamężnym członkiem rodziny.

            Matka ponownie nacisnęła guzik domofonu i zapytała „kto tam?”, lecz i tym razem nikt się nie odezwał, do jej uszu dotarł jedynie dźwięk przejeżdżającego samochodu i odgłosy nocy w przesiąkniętym wilgocią mieście nad brzegiem morza. Wróciła do kuchni, nalała wody do czajnika i postawiła go na kuchence. Nie minęła minuta i domofon znów zabrzęczał. Tym razem postanowiła go zignorować, jednak po chwili dźwięk stał się bardziej nachalny: kilka krótkich sygnałów, po których nastąpił jeden długi, poirytowany dzwonek. Dobrze, już dobrze! zawołała matka. Kto tam? I znów nacisnęła guzik, chcąc się dowiedzieć, kto stoi pod drzwiami.

            Opieka specjalna, odpowiedział męski głos.

            A więc takie metody dziś stosują, kiedy planują zgwałcić starszą panią, pomyślała matka.

            Dziękuję, ale nie jestem zainteresowana, powiedziała do słuchawki, nie potrzebuję żadnej opieki specjalnej.

            Opieka społeczna! krzyknął mężczyzna.

            Nie jestem zainteresowana, powtórzyła, no bo co to w końcu za różnica?

Pani Paz? Ilana Paz? Z tej strony Ron Azark z opieki społecznej. Czy mogłaby nas pani wpuścić?

 Czego pan chce? spytała matka, ale zapomniała nacisnąć odpowiedni guzik i usłyszała, jak mężczyzna na dole pyta łagodnym tonem: Może sam chciałby pan z nią porozmawiać.

 Tym razem z impetem dźgnęła przycisk.

 Kto tam z panem jest?

O tym właśnie chciałbym z panią porozmawiać, odparł mężczyzna.

Miał życzliwy głos, wyjaśnia matka Tamar, nie brzmiał jak morderca albo gwałciciel. Ale o co chodzi? dopytywała.

Pani Paz, naprawdę byłoby łatwiej, gdybyśmy mogli wejść na górę i porozmawiać w cztery oczy…

Niech mi pan streści sytuację w dwóch zdaniach, przerwała mu.

Mężczyzna z opieki społecznej powiedział, że to delikatna sprawa, więc jeśli byłaby tak uprzejma i zechciała ich wpuścić, chętnie przekaże jej wizytówkę. Matka Tamar przez chwilę zastanawiała się, czy nie kazać mu sobie iść, ale ciekawość wzięła górę i w końcu dała się przekonać. Jednak zanim otworzyła mu drzwi, wyłączyła kuchenkę (Tamar wie, że matka nigdy nie wyszłaby z domu choćby na moment, zostawiając cokolwiek na ogniu; ktoś, kogo znała w dzieciństwie, spalił się żywcem w ten sposób), weszła po schodach i zapukała do mieszkania pary z dzieckiem. Otworzył jej ojciec; przez ramię miał przewieszoną ściereczkę poplamioną przez niemowlę, zapewne w trakcie odbekiwania. Mówię ci, wygląda okropnie, ciągnie matka Tamar, odkąd dziecko przyszło na świat, strasznie mu się ta egzema zaogniła.

 

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: julita@czarne.com.pl.