Zielone migdały, czyli po co światu Kurdowie

W 2005 roku w Irbilu poszliśmy – Krzysiek Miller (mój kumpel, znakomity fotograf, partner od takich wypraw) i ja – na bardzo oficjalny bankiet. Do picia były szampan i pełnoletnia whisky, na przegryzkę kanapeczki i kurdyjskie szaszłyki. Wczesnopopołudniowy dress code wymagał garniturów, a my w plecakach mieliśmy tylko podkoszulki i sandały trekkingowe. Wstąpiliśmy więc wcześniej na irbilski bazar i kupiliśmy tradycyjne kurdyjskie stroje: portki tak obszerne, że w jednej parze zmieściłoby się kilku takich szczupaków jak Krzysiek, króciutkie kurtki i kolorowe pasy, które powinny być jedwabne, a najpewniej zrobiono je z jakichś sztuczności. Gdy tak ubrani weszliśmy między marynarki od Diora i Versace oraz żakiety od Hugo Bossa, zdało się nam, że zawistowaliśmy ciut wyżej, niż można. Lecz już nie było odwrotu.

Przy którymś drinku wpadliśmy na Neczirwana Barzaniego, w garniturze skrojonym na miarę, podówczas niespełna czterdziestoletniego, wysokiego mężczyznę, który zdążył już być peszmergą, uchodźcą politycznym, ukończył uniwersytet w Teheranie oraz najprzedniejsze amerykańskie uczelnie, mówił po angielsku tak, jakby właśnie wyskoczył z oksfordzkiego pubu, a wówczas przewodził rządowi kurdyjskiej autonomii. Premier zrobił oczy jak spodki i uśmiechnął się szeroko. Myśleliśmy, że już nic więcej nie może nam się przytrafić. Aż na przyjęcie przyszedł Masud Barzani, prezydent Kurdystanu i szef jednego z najbardziej wpływowych klanów, syn i spadkobierca Mustafy Barzaniego, który dla Kurdów jest niczym Piłsudski i Dmowski, Jan Paweł II i Lech Wałęsa w jednym. Tylko on i my w tym całym wyfiokowanym towarzystwie jak z Savile Row byliśmy ubrani po kurdyjsku, w zwyczajne góralskie łachy.

Masud podał nam rękę, chwilkę pogadaliśmy o niczym, bardziej śmiejąc się z naszego przebrania, a potem prezydent Barzani skinął na Neczirwana. Premier – bratanek – podszedł do stryja; przy niewysokim, okrągłym Masudzie wyglądał jak olbrzym. Masud wskazał na Krzyśka i na mnie i spytał:

– Poznałeś tych panów?

Miałem wrażenie, że pod wzrokiem Masuda Neczirwan z chęcią zamieniłby swój garnitur na moje kurdyjskie szarawary, choćby na sekundkę. Ale jest bystry, więc odpowiedział stryjowi:

– To panowie z Polski, czyli w zasadzie Kurdowie, tylko mają mniejsze góry, nazywają się Tatry.

– Tak, to Kurdowie – odpowiedział Masud. Neczirwan nie wiedział: stryj – prezydent – kpi, a może o coś mu jednak chodzi?

Napiliśmy się whisky. Krzysiek, Neczirwan i ja. Masud tylko patrzył z życzliwym uśmiechem.