Jeść przyzwoicie

Autoeksperyment

1 Grudzień 2009

"Niczego nie osiągnąłem. Cóż mogą zmienić
zwykłe filmy, skoro nawet katastrofa
w Czarnobylu niczego nie zmieniła?"
Horst Stern

Rankiem tego dnia, kiedy postanowiłam zostać lepszym
człowiekiem, stałam nad zamrażarką w supermarkecie
REWE, trzymając w ręce płaskie opakowanie z napisem
„Przysmak z grillowanego kurczaka” – produkt kupowany
przeze mnie często i chętnie, smaczny, tani i łatwy do
przygotowania. Dzięki aluminiowej foremce nie trzeba
nawet brudzić patelni. Wystarczy nastawić piekarnik na
sto osiemdziesiąt stopni, otworzyć go, raz-dwa wsunąć
danie do środka, a po godzinie przełożyć na talerz chrupiące
i skwierczące mięso. Już miałam wrzucić mrożonkę
do koszyka, gdy nagle z głębi supermarketu wynurzyła
się Jiminy, podbiegła do mnie i wyrwała mi ją z rąk. Jiminy
naprawdę nazywa się Kerstin. Pół roku temu Kerstin
wprowadziła się do jednego z pokoi mojego brandenburskiego
domu, w zamian za co ja otrzymałam prawo do
korzystania z jej lokum na berlińskim Kreuzbergu. Od
tamtej chwili zaczęły się ścierać nasze dwa światy. Kerstin
odżywiała się prawie bezmięsnie, większość produktów
spożywczych kupowała w sklepach ekologicznych i najwyraźniej
czuła się powołana do komentowania moich
zwyczajów żywieniowych.
Nazwałam ją „Jiminy” na cześć świerszcza z disneyowskiej
wersji Pinokia. Pinokio, obdarzony życiem przez
Dobrą Wróżkę, z początku nie posiadał jeszcze sumienia
i dlatego otrzymał za towarzysza gadającego świerszcza,
który miał go wspierać radą w kwestiach natury etycznej,
a kiedy to konieczne – udzielać reprymendy. W filmie
Disneya Jiminy, świerszcz odpowiedzialny za sumienie Pinokia,
nosi surdut, kamizelkę, koszulę ze sztywno nakrochmalonym
kołnierzykiem, bryczesy, halsztuk i pantofle, na
głowie ma cylinder, a pod pachą – nieodłączny parasol.
– Jak możesz kupować mięso torturowanych zwierząt?
– wrzasnął mój świerszcz. – Przecież dobrze wiesz,
w jakich warunkach hoduje się te kurczaki.
Fakt. Musiałam przyznać, że gdzieś głęboko, w najgłębszych
zakamarkach świadomości kryła się informacja, że
warunki, w jakich muszą żyć kurczaki takie jak ten, są raczej
niekorzystne.
– Zasada jest prosta: im produkt tańszy, tym gorsze
warunki hodowli – oświadczyła Jiminy, pochyliła się nad
zamrażarką i odłożyła opakowanie na miejsce. Wskazała
mi cenę przyklejoną po zewnętrznej stronie pojemnika
z mrożonkami.
– A dwa euro dziewięćdziesiąt dziewięć centów za całego
kurczaka każe domyślać się aktów bezprzykładnego
okrucieństwa.
Przed oczami stanęły mi obrazy z filmu dokumentalnego,
który oglądałam kiedyś późnym wieczorem na ZDF: młode
kurczaki z pozbawionymi pierza szyjami, stłoczone całymi
tysiącami na zatrważająco małej przestrzeni, kury o częściowo
amputowanych dziobach, z połamanymi nogami, zdychające
na posadzce pokrytej grubą warstwą zaschniętych
odchodów, deptane przez inne kury. Myślenie o wszystkim,
co się wydarzyło, nim anonimowa masa mięsa trafiła do aluminiowej
rynienki, nie było przyjemne, w dodatku kosztowało
mnie wiele silnej woli i samozaparcia – tym bardziej że
wskutek tego umysłowego wysiłku nie pozostało mi oczywiście
nic innego, jak tylko odmówić sobie owego „przysmaku”.
*
Wczesnym popołudniem tego dnia, kiedy postanowiłam
zostać lepszym człowiekiem, siedziałam przed telewizorem,
jadłam wegetariańskie i – przyznaję – całkiem smaczne curry,
które przyrządziła Jiminy, i wysłuchiwałam jej komentarzy
na temat moich telewizyjnych zwyczajów, zadając sobie
w duchu pytanie, czy odstąpienie jej pokoju aby na pewno
było dobrym pomysłem. Obok fotela leżał mój chory na
raka buldog Bulli i od czasu do czasu posyłał mi pełne rozczarowania
spojrzenie. Gdybym kupiła danie z kurczaka,
mógłby swoim zwyczajem asystować mi przy posiłku. Na
NDR leciał typowy dla przedświątecznej popołudniowej
ramówki zwiastun reportażu o pewnym hodowcy drobiu
z Dolnej Saksonii, który trzyma się starych dobrych metod
i wypuszcza swoje gęsi na łąkę. Niebo w telewizorze było
wiosennie błękitne, kwitła wiśnia, a gęsi, skubiąc świeżą trawę,
człapały po łące i z zaaferowaniem gęgały. Prowadząca
program wpadła w taki zachwyt, że trzy razy powtórzyła
słowo „szczęśliwy” – szczęśliwe gęsi, szczęśliwe zwierzęta,
mięso szczęśliwych gęsi.
– Jeśli w święta koniecznie musisz jeść pieczeń z gęsi,
to przecież zawsze możesz sobie zamówić taką z dobrej
hodowli – zaproponowała ugodowo Jiminy.
– Skąd wiesz, że im tam dobrze? – prychnęłam. – Wcale
nie są szczęśliwe. Zresztą teraz i tak już po nich.
Nadal miałam jej za złe, że ośmieliła się mnie pouczać.
Któż z nas lubi, gdy inni prawią mu morały?
– O wiele za duże stado – rzuciłam, spoglądając w stronę
ekranu, chociaż nie miałam bladego pojęcia, ile gęsi powinno
liczyć idealne stado. – Myślisz, że dobrze się czują
w tej masie? Widzisz gdzieś wodę? Kobieto, przecież to
gęsi! Gęsi! Mają błony pławne nie po to, żeby deptać po
trawie. One są stworzone do pływania!
Jiminy z zakłopotaniem spojrzała na ekran. Rozparłam
się wygodniej w fotelu. Jakie to przyjemne uczucie, wytrącić
broń z ręki komuś, kto przewyższa cię pod względem
moralnym.
– Poza tym uważam, że to bardzo mało prawdopodobne,
by któraś z nich kiedykolwiek widziała swoją matkę –
perorowałam dalej. – Przychodzą na świat w wylęgarni. To
sieroty. Pierwszą rzeczą dostrzeganą przez nie po wykluciu
się jest żarówka, którą biorą za słońce – i nigdzie matki
witającej je uspokajającym gęganiem… Jak okiem sięgnąć,
setki takich jak one sierot i ani jednego bajorka, w którym
mogłyby się potaplać.
– Moim zdaniem i tak będzie najlepiej, jeśli urządzisz
sobie wegetariańskie święta – orzekła Jiminy. Odburknęłam
coś niewyraźnie.
(...)