Dziennik wojenny

Z listami od Jacka Hamesha

Wczoraj poszłam się dowiedzieć o ausweis. W biurze był tylko ten z Afryki Południowej, będę musiała przyjść znowu; potrwa jeszcze kilka dni, nim dostanę ausweis. Pod komendą okręgową przy sklepie warzywnym nagle ten drugi zsiadł z roweru. Pamiętał mnie z nazwiska i zachowywał się całkiem inaczej, nie był już drwiący, raczej speszony. Nazywa się Jack Hamesh. Ja też byłam bardzo speszona. Zapytał mnie, gdzie mieszkam w Vellach, i odprowadził mnie aż do mostu. Nie wiem, dlaczego chciał ze mną porozmawiać. Spytał, czy wuj Christl to mój krewny, a ja naturalnie przytaknęłam i dodałam, że prawie wszyscy o nazwisku B. to nasi krewni. Dlaczego akurat wuj Christl trafił do obozu, podczas gdy najokropniejszymi nazistami byli G. i M., nie wiem; wszyscy uważają, że stoją za tym G., którzy zawsze chcieli być lepsi, a teraz w ogóle każdy na każdego donosi, a zwłaszcza naziści na siebie nawzajem, bo każdy myśli tylko, jak się samemu wykręcić. – Oczywiście nie powiedziałam ani słowa z tego, co przyszło mi do głowy, on by na pewno nie zrozumiał, i przecież prawie go nie znam. Nie wiem też, czego ode mnie chce.

[…]

14 czerwca. Jestem jeszcze całkiem wstrząśnięta. Był tu Jack Hamesh, tym razem przyjechał jeepem. Wszyscy we wsi naturalnie się gapili, a S. dwa razy przeszła przez strumyk i zaglądała do ogrodu. Zaprowadziłam go do ogrodu, bo na górze przecież leży mama. Siedzieliśmy na ławce i znowu z początku byłam rozdygotana, aż musiał chyba pomyśleć, że jestem jakąś wariatką albo że mam nieczyste sumienie czy Bóg wie co jeszcze. I wcale nie wiem dlaczego. Nie pamiętam nawet, o czym rozmawialiśmy na początku, ale potem nagle zaczęliśmy rozmawiać o książkach, o Thomasie [Mannie], Stefanie Zweigu i Schnitzlerze i o Hofmannsthalu. Byłam taka uszczęśliwiona, Jack zna wszystko, nigdy by nie przypuszczał, tak powiedział, że spotka w Austrii młodą dziewczynę, która mimo nazistowskiego wychowania czytała takie rzeczy. I nagle wszystko się zmieniło, opowiedziałam mu wszystko o książkach. On opowiedział mi, że trafił do Anglii w 38 roku transportem z innymi żydowskimi dziećmi, właściwie miał wtedy już 18 lat, ale jego wuj jakoś to załatwił, rodzice już nie żyli. Teraz więc rozumiem, dlaczego tak dobrze mówi po niemiecku, potem znalazł się w armii brytyjskiej, a dziś w strefach okupacyjnych wielu byłych Niemców i Austriaków pracuje w biurach FSS, ze względu na język i znajomość miejscowych stosunków. Gadaliśmy do wieczora, a zanim odszedł, pocałował mnie w rękę. Jeszcze nikt nigdy nie pocałował mnie w rękę. Jestem tak zmieszana i szczęśliwa, a kiedy poszedł, wspięłam się na jabłonkę, było już ciemno, i płakałam, i pomyślałam, że chyba już nigdy nie umyję tej ręki.

[…]

To najpiękniejsze lato mego życia, i choćbym dożyła setki – pozostanie najpiękniejszą wiosną i latem. Wszyscy mówią, że wcale nie czuć, by nastąpił pokój, ale dla mnie panuje pokój, pokój!