Krótki przystanek w drodze z Auschwitz

[...] niezwykła książka. Nie jest to bowiem kolejny zapis przeżyć obozowych, lecz wiwisekcja drogi z Auschwitz. Göran Rosenberg, syn polskich Żydów z Łodzi, wychowany w Szwecji, snuje opowieść dla swojego ojca Dawida. Opowieść dotyczącą losów Dawida Rosenberga w jego drodze z Auschwitz.

Podróż Rosenberga-ojca, niemożliwa do zrozumienia dla jego syna /.../ jest bowiem podróżą dla kogoś,kto podróżuje tylko po to, by podróżować, a nie — dążąc do jakiegoś celu. Cel już dawno został osiągnięty, Auschwitz nie można przeskoczyć. Droga z niego jest wyłącznie drogą w dół, podczas której życie po Zagładzie może być tylko krótkim przystankiem — doskonale napisaną analizą klęski sprokurowania tożsamości, która przez swoją tymczasowość nie istnieje.

Nie ulega wątpliwości, że ojciec Görana Rosenberga został zamordowany w Auschwitz. Tyle tylko, że wiele lat po wojnie.

Prawie wszystko, o czym pisze Göran Rosenberg, dzieje się po Auschwitz, w skandynawskiej arkadii. A i tak najlepszym rozwiązaniem wydaje się samobójstwo.

Co innego jednak stanowi o wartości i wyjątkowości prozy Rosenberga na tle bardzo obszernej literatury obozowej. To przede wszystkim fakt, że przyjazd do Szwecji nie zamyka historii, jak w wielu podobnych opowieściach, a dopiero ją otwiera, wskazując na ważki problem życia po ocaleniu, na które bezlitośnie „kładzie się cień” wcześniejszych doświadczeń.

Rosenberg opisuje gorączkową aktywność swojego ojca, który rozmaitymi działaniami usiłował zagłuszyć wspomnienia i poradzić sobie z narastającą depresją. Walczył z „pomieszaniem języków”, z nieprzekładalnością granicznego doświadczenia, z poczuciem bezsensu świata i własnej egzystencji.