Jan Pelczar

Lecę

Piloci mi to powiedzieli

fragment

Lecę. Pierwszy raz w życiu odrywam się od ziemi. Mam sześć lat. Jeszcze nie wiem, jak bardzo jest to niezwykłe, a wkrótce przestanie być niecodzienne. Dopiero kiedy przyjdą następne wakacje i kolejne, będę się dziwił, że babcia, zbliżająca się do osiemdziesiątego roku życia, wsiada do samolotu po raz pierwszy. Samoloty stanowiły dla niej najpierw, w latach młodości, sensację, później kojarzyły się z wojną, z dźwiękiem, który oznaczał nalot. Ich widok wzbudzał grozę. Po samolotach należało spodziewać się najgorszego. Luk według babci to nie miejsce na bagaż. To miejsce na bombę.

Ja się samolotów nie bałem.

Maszyny z napędem śmigłowym budziły ciekawość. Zwłaszcza te pierwsze, które zabierały mnie do rodziny w Warszawie lub na wakacje: An-24, Ił-86, Tu-134.

Z balkonu cioci na Ursynowie było widać ruch wokół Okęcia. Z wrocławskiego Borku, gdzie mieszkałem, obserwowałem samoloty podchodzące do lądowania na strachowickim lotnisku. Zniżały lot na wysokości kortów przy Pułtuskiej.

Białe smugi nie kojarzyły mi się groźnie czy złowieszczo, nie prowokowały teorii spiskowych – oznaczały obietnicę podróży, stanowiły świadectwo życia w równoległym świecie, które prowadzą tajemniczy ludzie przemieszczający się, zapewne regularnie, gdzieś wysoko nade mną z jakiegoś miejsca, w którym być może nigdy nie byłem, do takiego, w którym pewnie nigdy nie będę. Kojarzyło mi się to z tajemnicą czasu przed naszym przyjściem na świat i czasu, który nastanie po nas. Wpisywanie smug kondensacyjnych w rozmaite wariackie teorie wydawało mi się czymś w rodzaju spłaszczania Ziemi. W istocie zarysowane na niebie bielą powietrzne korytarze dają jedyną w swoim rodzaju szansę, by zrozumieć, czym jest nieskończoność. Ta związana z samolotami rozpościera się nad nami, w przestrzeni. Podróż samolotem pozwalała pokonać siły natury i lepiej zrozumieć pytania, na które nie ma jasnej odpowiedzi.

Angielskie powiedzenie „Sky is the limit” oznacza, że w zasadzie nie ma żadnych ograniczeń. Upowszechnienie podróży samolotami zrobiło z nieba całkiem konkretną granicę.

Na szczęście lotnictwo to nie tylko, jak sądzą niektórzy, przestrzeń, otchłań i śmierć jako mityczna kara za wzlatywanie zbyt blisko Słońca. To także radość, ekscytacja, podróże i przygoda. Nawet za sprawą zwykłego spojrzenia, ciągle przyziemnej perspektywy.

Na każdym spacerze, gdy tylko w zasięgu wzroku pojawił się jakiś samolot, trzeba było krzyknąć: „Popatrz”. Ale dlaczego dzieci krzyczały: „Panie pilocie, dziura w samolocie”? Tego nigdy nie zrozumiałem. Za to od razu pojąłem, co znaczy słowo „ponaddźwiękowe”. Lubiłem charakterystyczny nos concorde’a i poszukiwania na horyzoncie, gdy było słychać, a już nie było widać.

W tamtych czasach zaglądanie do kabiny pilotów było równie proste, jak patrzenie na pracę kierowców czy motorniczych. Przy sterach i wśród rozmaitych dźwigni siedziało więcej osób niż teraz, ale drzwi nie zamykano. Przy wejściu można się było przywitać z załogą, a w pewnym momencie lotu kapitan zapraszał chętne dzieciaki do kokpitu. Pamiętam niewiele. Mgliste wspomnienie wielu przyrządów, przyjaznych spojrzeń. Przy fotelach pasażerów wciąż znajdowały się popielniczki, ale nie przypominam sobie, czy pozwalano jeszcze palić. By przeciwdziałać zatykaniu się uszu podczas startu i lądowania, stewardesy rozdawały cukierki z wielkiej tacy. To był ekscytujący moment. Nie kończyło się na miętówkach zwiastujących początek i koniec rejsu. W jego trakcie serwowano poczęstunek. Tak poznałem różnicę między kategoriami rejsów. Podczas jednego z kolejnych lotów zapytałem rodziców, dlaczego dziś nic nie dostaliśmy, przecież lecimy dłużej, za granicę.

–  To jest lot czarterowy.

–  Co to znaczy?

–  Że nie ma go w rozkładzie, bilet jest tańszy, samolot został wyczarterowany. Jeszcze długo to słowo kojarzyło mi się z brakiem jedzenia.

 

Nigdy w życiu nie pomyślałbym, że sam mogę zostać pilotem. Wyobrażałem sobie, że ten zawód wymaga niebywałej sprawności oraz opanowania praw fizyki w stopniu przekraczającym moje umiejętności. Dorastałem ze świadomością, że na zawsze pozostanę pasażerem, co w żadnym stopniu nie umniejszało satysfakcji z lotniczych podróży. Wystarczył sam fakt wznoszenia się, pokonywania olbrzymich odległości w krótkim czasie i lądowania w miejscu, które może być tak daleko od punktu startu, że inaczej pachnie, ma odmienny klimat, a wkoło panują nieznane zwyczaje.

Z upływem czasu latanie stawało się coraz bardziej dostępne. Moja córka w ciągu dwóch pierwszych lat życia zaliczyła więcej startów i lądowań niż ja przez dwadzieścia lat. Co więcej – wciąż nie znosząc jazdy samochodem – na pokładzie zawsze czuła się komfortowo.

Nim dorośnie – dzięki tej książce i świadectwom innych osób – będzie miała szansę zrozumieć, że samolot może pilotować każda i każdy, z nielicznymi, dyktowanymi głównie  zdrowiem, wyjątkami. Wystarczy mieć określone predyspozycje, wytrenować potrzebne umiejętności. Dla większości pilotek i pilotów, z którymi rozmawiałem, najważniejsza jest pasja. To mit, że aby przewozić ludzi w maszynie oderwanej od ziemi, trzeba mieć nadzwyczajne cechy. Przydają się – jak w wielu innych zawodach – uważność, umiejętność rozpoznawania priorytetów, dar dobrej komunikacji z innymi, dostosowany do różnorodnych typów osobowości, z którymi człowiek może zetknąć się w każdej firmie.

Piloci powtarzają dziś z przekąsem, że „mają najładniejszy widok z biura”. Ich działania i grafiki często przypominają schemat zadań pracownika korporacji, skazanego na wieczne delegacje. Rzadko kiedy na to narzekają, a po pracy idą… polatać. Za prawdziwych fachowców mają zaś słabo opłacanych instruktorów z aeroklubów – to właśnie od nich można się najwięcej nauczyć. Za nimi nie stoi żaden automat, ich nie uratuje żaden komputer. Muszą wiedzieć wszystko o właściwościach powierzchni nośnych i warunkach termicznych. Romantycy awiacji mają za sobą więcej pracy u podstaw niż pozytywiści, którzy w pocie wylatanych mil budują swoją ścieżkę kariery od młodego pierwszego oficera w taniej linii po starszego kapitana ekskluzywnego samolotu.

 

Lecę. Oddaję głos tym, którzy codziennie siadają za sterami.

Oni mi to powiedzieli.

Zmieniam ich imiona, nie podaję nazw linii. Dzięki temu, że pozostają anonimowi, mogą szczerze opowiedzieć o tym, co się dzieje za zamkniętymi drzwiami ich kabin.

 

Osoby zainteresowane przedrukiem tego lub innego fragmentu książki prosimy o kontakt z działem promocji: zofia@czarne.com.pl.